Tuesday, 21 October 2008

Kum Sarih Liam Ta

Kum 2001 kum kha a ni a, kum tawp Pawltlak thla a nih tawh avangin chu ramah chuan nichhuak eng reng hmuh tur a awm tawh si lo. Zing Khua lo varin kawl a lo eng a, ni chhuak eng mawi hmuh hmain zan mut a lo hun leh mai thin. Han hawi vel ila, vur tla lah chu lapua ang maiin van atangin a tla pheng phe leu suau suau mai reng bawk si. Ngaiteh, electric eng tih loh chu eng dang reng hmuh tur a awm si lo. A ni, hringfate hun chhiar danah chuan Krismas hun ropui a ni tawh a, Zoramah chuan chhungkaw kokim takin an awmho dial dial ang tawh ngei ang a, vengtinah inkhawm dar a ri mang mang tawh ang a, thiani te, thiana te inkhawm turin kan in sawm sap sap tawh awm si a tiin ka sana leh calendar chu ka enkawp fo thin. Radio ka han herhhawng a, chutah leh Fernando tih hla ABBA ho sak kha, a rawn zai chiah mai phei chu ka lung a va leng chiang kher em. A hnuah Elvis hla Blue Christmas tih ten a rawn chhunzawm a, chutih laia ka thinlung chu hmu thei ila, a hnim ruihin ka ring hial. Chu khawpui chu Sweden khawpui pahnihna Gothenberg dai pawn a ni a. Thlasikah chuan ni eng hmuh tur a awm ngai lo va, khua a rawn var a, rei rial lovin thimin a rawn nang nghal deuh mai thin a ni.


December ni 24 zan chu thianza hovin Jail tlawh ila, thil pek te kan theih ang ang keng bawk ila tiin rem kan ruat ho va. Chuta sak atan tiin hla pawh kan thiam ang ang kan zir ve bawk a. Kan hla zir lai te chuan kan zai thangkhawk ri chu ram reh tak khawpui daipawn feah chuan a lo ring duh ngang mai. Silent Night ngei mai phei kha chu mittui tla pura lo sak pui a awl kher mai. Lung a lendan leh a mi deh dan pawh a dang zar mai a. Eng emaw changa motorin vur a chil ri ser ser bak chu ri dang hriat tur a vang teh a sin. Eng emaw chang chuan Lalpa engatinge hetah kher kher hianin mi awm tir le tih mai pawh awl tak a ni a. Ka lung hi a zing nitin a, hlim taka nuih har har pawh awlai lo tak a ni. Mihlim thei ve tak nia ka inhriatna te pawh he hmunah kher hi chuan an tawmbo vek a nih loh vek pawhin an hrisel ta lo a ni tal ang.


Tichuan, ruahman ang ngeiin kan awmna atanga darkar 2 tlan zeta hla Jail hmunah chuan Car 3 meuh kengin kan in zui chhuak ta dal dal hlawm a. A then kalkawngah an zai a, a then an titi bawrh bawrh bawk a. Kei erawh lunghnurin ka mittui a parawl kuang mai a. Ka suangtuahna te pawh chu kan Zoramah a thlawk delh delh a ni berin ka hria. Ka thiante, ka unaute , kan thenawm khawvengte leh kan kohhran thlengin mitthlaah an lo lang zut zut mai a, ka thiante hi USA, England, Denmark, Holland etc.. atangte an ni hlawm a, Kristmas an hmandan pawh a inzul hlawm deuh vek avangin an ti ti pawh a rual phian a, hmun fianrial leh khawhar tak pawh an ni tan chuan nunphung pangngai a ni mahna, engah vak an ngai lem chuang lo. Chutia Zo taka kan kristmas hmandan te ka suangtuah neuh neuh lai chuan Jail chu kan thleng ta a, sawi tawh angin Vur atam em avangin kalkawngah kan buai lek lek chang lah a tam. Chuvangin a hun takah kan thleng chiah lo na a, Jail chhungah chuan kan lut thei ta tho a, Jail tang te an rawn chhuak a, Inkawmhona hun reilo te kan neihpui hnuah kan hla neih ang ang te kan sa a, Jail tangte hi an hmel atang chuan pa hrisel hmel pui pui leh sek tel tul deuh vek mai an ni hlawm a. Tam tak chu an sual vang renga tang pawh an ni bik kher lo mai thei a, vanduai vang liau liaua Jail bang zut te pawh an awm thei e.


Amaherawhchu, heng ho hian nupui fanau an nei ve ngei awm si a, he hun hi engtin tak ngaihtuah ve ang maw? an chhung leh khatte ngaiin an lung a leng ve viau ngei awm si a tih ngawt chu ka rilruah a lo lut thin a. Kan ruahman angin kan hla sak turte kan sak zawh hnu chuan thilpek kan ken ang ang te chu hlanin kan hawng leh ta vang vang a. Tichuan, December 24 chu mahtea laikhum belin zan dar 12 ah ka mut san ta daih zu nia.. Kum a zawnga ka kristmas hman loh ber kum a nih rualin kum a zawnga ka kristmas hman that ber kum erawh a ni lawi si. Kum kha leh chen Kristmas ka lo hmang ve tawh thin tak na a, Jail tang te tan vawikhatmah ka la zai ngai lo va, thilpek ka hlan lah ka hre hek lo. Chuvangin kristmas ka hman liam tawh zawng zawngah inchhirna tur han sawi tur reng a awm lo va, tunhnu hian ka ngaihtuah let changin ka hlim veng veng thin.

Friday, 3 October 2008

Expert Mechanism-ah

A vawikhatna atan, "Human Rights Council" hnuaiah October 1st to 3rd khan "1st Expert Mechanism on the Rights of Indigenous Peoples" tih thupui hmangin nithum awh UNO, Geneva-ah conference koh a ni a. He conference hi fimkhur tak leh felfai taka Pawl hrang hrang aiawhte leh Ram hrang hrang sawrkar aiawhte tel tura hriattir leh ngen an ni a. NGO lam atanga ngaihdan leh Sawrkar lam atanga ngaihdan te sawihoa, chu mi hnuah UN Expert leh Rapporteur- report leh hmuhdan sawihona neiin thutlukna erawh thuneihna sang ber "High Commissioner for Human Rights " siam tur a ni a.


Kum 2006 khan Human Rights Council chuan hnam hnuaihnung zawkte tana zalena "Declaration on the Rights of Indigenous Peoples" a lo puang tawh a. Chumi bawhzuina leh hmalak zel dan tur ruahmanna chu he Conference "Expert Mechanism" hi a ni a. Hei hian a huam thui hle a tlemte lo tarlang ila:




Fundamental Rights, Life and Security, Culture, Religion and Language, Laws, Education, Media, and Employment Participation and Development, Land and Resources, Self Government and Indigenous Implementation, Minimum Standards etc..

Hetah hian keini Zofate tan pawh thil pawimawh tak tak kan in hmakhua lawkna atana tul tak si tam tak a awm thei awm e. Engpawhnise, chuti lam chu sawi rih lo ila.. tunah chuan a tlangpui zawr zawr chauh sawi rih mai ila. Asia atangin NGO leh Sawrkar aiawh mi thahnem tak an rawn tel thei a. Senso pawh UN hian a tum nasa hle. Hmanni lawk khan Thailand khawpui Chiangmai-ah meeting tenau ang reng a lo awm tawh a. Chu tah chuan kan Zohnahthlak Jacob Pangkhua, Bangladesh leh Lalmuanpuia, Mizoram te an lo tel tawh a. Tin, Asia Indigenous hmunpui Thailand-ah hian Mizo tlangval Muana pawh a thawk ve tih an sawi chu ka hre tawh a. Muana hi Lamka khua a ni a. Hmel in hmu ngai lo ta chu, UN bulding lian lutuk maiah chuan han in zawn hmuh mai chu har tak a ni.


Conference kan neih laiin Camera lian zet pu a, chak tak tak a, kal fua fua mai Mizo hmel tak hi ka hmu a, miin presentation an chhiar lai hian uluk takin video a lo lak sak thin a, chu chu he hunah hian a mawhphurhna pawh ni awm tak a ni. Chutia uluk taka a bih nger nger mai chuan, a hnungah ka han kheuh a, Muana i ni em? ka han tithut mai chu, a phu nasa kher mai. Tute pawh buai tak vek kan nih thin avangin hun thawl deuhah inkawm kan ti ta zawk a. A ni hi Thailand-a awm a ni a. Chawhlui te kil hovin, inkawmna hun tha tak kan nei thei ta zel a. Kan zinga rawn tel ve Jocob Pangkhua pawh a tirah English chauh a thiam emaw ka tih laiin Mizo tawng a lo thiam ve nasa mai a. A tawp lamah phei chuan Mizo tawng hlirin kan ti ti ta zawk a. A ni hi Hrangkhawl hnam a ni nghe nghe awm e. A ni hi Bangladesha awm Zohnahthlakte aiawha rawn kal a ni a, kan chief minister Zoramthanga pawh lo be zauh zauh tawh thin a ni.


Tin, kan zingah hian ram thenkhat MP an tel ve zauh zauh bawk a. An ni hi sawrkarna chang tho si, mahse an ram political party ah majority an nih loh avangin hnam hnuaihnung zawkte tana ruahmanna an duan leh chumi kawnga hmalakna turah UN puihna an rawn beisei ve bawk a ni a. A biktakin Nepal sawrkar thar Maoist MP pawh kan zingah a tel ve a, inkawmna hun tha tak kan nei thei a, thurawn leh an ram chanchin te pawh ngaihnawm takin a sawi thei a, a vanneihthlak kan ti hle. An ram sawrkar chu Maoist party ni mah se, ram chhung mipui tam zawkin Nepal Hnam hnuaihnung zawkte tana chanvo pangngai leh zalenna pumhlum an lo neih theihna tur chuan UN atang hian tanpuina kan mamawh a, nangni pawh hian eng emaw zawng tak chuan tih theih in nei vekin ka hria, a ti nghe nghe. Nepal ram hi an positive hle.


Tin, October 2nd hian Hollywood actress lar ve tak Mexcican nula Salma Hayek pawhin khawvela nu tam takin fanau enkawl hleithei lo va, harsatna tamtak tawka awm mekte tanpuina atan UN-ah hian campaign rawn neiin a rawn kal ve a. Kan buai em avangin han hmuh hman kan ni ta lo va, remchang ni se, thla te pawh han lakpui ve awm tak a ni a. Antinio Bendre nena an channa "Disparado" tih film te kha hmuhnawm kan tih thu te han hrilh ka chak nen.

Thursday, 11 September 2008

"John Calvin" Thlan-ah

-LP Sailo

Presbyterian kohhran tan chauh pawh ni lo, kohhran dangte tan
pawha mi pawimawh tak Reformer John Calvin-a phumna Thlanmual chu hmuh tumin Geneva khawpui va kalin kan va hmu ta ngei a, kan va lawm em. Kan beisei ang takin Thlanlung ropui tak leh pangparmawi ber berte khawiin lo vul chuk lem lo mah se, kum 600 laia rei tawh Thlan hi a la hnum hle a, a thu inziak pawh dar pheka ziak a nih avangin fiah kaka chhiar theihin a la awm a, tha taka enkawltu an awm tih a hriat theih a ni. Tin, he thlanmual hi Geneva khawpui, Zirna leh a kaihnawih thila miropui tak takte phumna bik a ni a. Thlanlung danga thu inziak vel chhiar pawh a manhla ngei mai.


Tuntumah hian John Calvin-a chanchin sawi ka tum lo va, eng mi nge a nih tih pawh sawi tam a tul kherin ka ring lo. A bik takin Presbyterian kohhrana lawi tan chuan naupangte pawhin kan hre vekin ka ring. He miropui hi Zofaten kan hmelhriatna erawh a la rei lo hle a, kum 100 awrh chauh a la ni awm e. Chu pawh Wales missionary-te atanga hmelhriat chhawng ve leh chauh kan nih avangin a pianpui hming diktak pawhin kan lo hre ngai lem lo va. Mizote pawhin kan ti "John Calvin" ve ta zel niin alang. Amaherawhchu, he French Pachal John Calvin-a hi a pianpui hming dik tak chu "Jean Calvin" tih a ni a. Hei hi a thihni thlenga a put leh a Thlanlunga inziah dan ngei pawh a ni. French Tawng erawh chuan "Jean" tih hi "Zawn" tih ri anga lam tur a ni thung.


Tin, a rawngbawlna hmun leh a khawsak tamna Strasburg leh Basel khawpui lamah chuan "Johan Calvin" tiin an hre ve thung a. Keini Mizote pawhin kan ziak dan pangngai takin "Johana Calvin" ti ve ta mai ila, chutiang chiah chu a ni a. German tawng chuan "John" hi "Johan" an ti a, Strasburg hi tunhma chuan Germany lama bet thin a nih avangin German tawng an hmang thin ve bawk. Tin, Basel khawpui pawh German tawng hmang an ni a. Hnam ropui leh upa zawkte hian an tawnga "Ziak Dan" hi an lo ngai pawimawh hle mai tih a hriat theih. Keini Mizote erawh English hovin an ti "John" avanga ti John ve mai kan nih miau avangin "John Calvin-a" kan lo ti ve ta a nih ber chu. Engpawhnise, French tawnga "Jean" tih leh English tawnga "John" tih kan hriatthiam theih nan ka han sawi zauna mai a ni e.


Tunah chuan kan va hmuhdan leh hmuh ngei tuma kan beihna lam tlemin lo tarlang ila; Wales rama awm kan Zoram Synod Pastor Rev.Lallawmzuala Khiangte te chhungkua Paris atanga rawn lut te nen tluang takin Geneva Rail Station (Cornavin) ah chuan kan inhmu hlawm a, hlim taka kan in chibai lawp lawp hnu chuan zingchaw kan ei zet a, tichuan kan fan duh hmun pawimawh nia kan hriat te kan sawi tlan hnu chuan a hmasa ber atan lungrual takin Pu John Calvin-a thlan hmuh hmasak ber chu kan tum tlang ta a. Tichuan, a awmna tura kan rin ber Geneva Thlanmualpui (Simetière) chu city bus number 10 nen chuan kan pan ding ta vang vang a. Kan han thlen chuan, Thlanmual ropui tak mai pangpar mawi tak tak chitinreng mai hi a lo vul chuk mai a. John Calvin-a thlanlung nia kan din chu kan han phek zawn ngawt dawn a, mahse, a awmna hmun hriat sa loh chuan han hmuh ngawt theih a ni dawn lo nia kan hriat tak avangin a thawktute chu zawtin kan thiam tawkin French tawng leh English pawlh deuh ang takin "Khawiah nge Reformer John Calvin Thlan a awm?" kan han ti a,... Ekhai, in rawn kal sual a ni e, hetah hian a awm lo va, khawpui chhung thlanmual zawkah a awm. Bus number 10 nen hian kir leh vang vang ula, "Hotel des Finances" tih hmaa Bus dinnaah khan chhuk ula, ding lamah in peng hlek ang a, thlanmual kawng inhmu mai ang" min lo ti a. Hun kan neih tlem teh lul nen, kan kal fuh mai lo chu pawi kan ti hle mai a. Mahse, tluang takin an sawi ang chuan khawpui chhunga thlanmual te tak te, mibik te chauh an phumna ni awm takah chuan kan lut fuh thei ta a.


Chu thlanmuala phumte hming inziahna hmunah chuan kan han zawng ta char char a, number 707-naah chuan "Jean Calvin" tih kan hmu ta a, chumi lo chu Calvin tih dang reng reng an awm si lo. Keinin "John Calvin" tia kan lo beisei avangin kan mi zawn thlanmual chu kan hmu lo mai awm ma nge aw, kan ti hman tawh a. Mahse, French tawngin "Jean" tih chu John tihnaah kan ring ta a, kan phek zawn ta a. Reilo teah kan hmu ta a. A thlanlunga thu inziakte chu kan thiam ang angin kan han let ta a, kan zawn ngei John Calvin-a thlan chu a ni chiang e, kan ti thei ta a ni. Kan beisei angin thlanlung ropui tak ni lem lo mah se, a awmna hmun hi mibikte phumna leh hmun fianrial tak mai a ni a. Mizofate zingah John Calvin-a thlan hmu hmasa ber kan niin kan inhria a, thla lakpui hmasa ber pawh kan niin kan inring, Dik tak maw! Min hruai thlengtu Pathian hnenah lawmthu sawi kan sawi e. Geneva-a Old City an tiha "John Calvin Museum" erawh kan tlawh hman ta lo.


A thlanlunga Inziak te hetiang hian Sap tawngin kan han let a:

"John CALVIN (1509-1564) French reformer, born 1509 in Noyon, died in Geneva in 1564, eager follower in Lutherism, had to leave Paris in 1533, staying afterwards in Strasburg, Basel and Geneva where he finally settled. He wanted to make this city an example and introduced strict laws."



PS/ He thuziak hi kum 2006 a mi daih tawh kha a ni a, ka dahthatna ka hriat tak mai loh avangin ka tarlang lawk thei lo va, vawiin hian a harhcopy ka hmu chhuak a, ka han tharthawh hnuhnawh leh a ni e. -Puia

Sunday, 27 July 2008

Chhingkhual Valmawi

Ka thinlai Lalpa U V-a, (Ch- 600 002)

Kan kawt sir hlim hnuaia i Bike hunna piah lawkah chuan ka lo nghak che a. Dingdihlipa beiseina nung nena ka lo thlir lai mek lai che chuan, kei lo chu eng dang reng i ngaihtuahlo tih hriat fahran hian kan in lam chu i rawn pan ding char char tih ka hre thei a. I hnai tulh tulh a, ka thinphu a rang tulh tulh a, ka zawn i rawn thleng chiah mai chu, tlangzarelthan pawh dawn lo va, han kuah vawng vawng mai che kha ka duh a, mahse ka chhia leh tha hriatna la awmchhun chhun ang te chu sawmkhawmin ka insum hram hram ta zawk a. I sakhmel thlir nin awm loh tak, i ankanem damdiai mai nena biahthu di mi han hrilh hlan mawlh chu ka lo nghakhlel a, eng dang reng ka ngaihtuah lo. Ka mitin khua a hmu tawh lo va, ka sirah tunge awm a, ka bulah enge awm? tih pawh ka hrechang tawh hek lo. Chutia inthlahlel dun taka kan han inkuah vawng vawng mai chu, kei ka tan chuan vanram dang a awm chuanglo emaw tih theih tlukin a hlim awm a, chu lo liam hun nuam leh thlakhlelhawm chu awm leh thei chuangin ka hre mawlhlo. Mahse e, ka han harh chhuak chu ka mumang mai a lo ni si. Mumang atan chuan a va pamhmai lua em tiin chu boruak kal mek chu ka man chhunzawm beiseiin ka rizai chuan ka inkhuh tha leh sauh sauh a, mahse ka suangtuahna vak vel chuan min timuhil thei ta hleklo mai a.

Chhawrthlapui eng no paw riai maiten nang leh kei atana mawina an chhuah emaw tih mai tura min han awmpui hram hram thin te kha kan inkara thuhretu chu an va ni teh lul em. I fiamthu thawh thiam luata pum na vek khawpa ka han nui tlawrh tlawrh mai te khan kei ka tan damdawi tha i va ni teh lul em. Khawiah pawh kal dun ila, mite min pawhpen i hlauh vang leh kawng ka bo i hlauh vang ni hauh si lo va, ka kut i han chelh tlat thin te khan kei teh lul mai hi min keipui sahauh tlat a ni tih reng ka lo inhre ngailo va. Mite mit hmuha felfai taka lan ka tum luata min chelhna i kut te chu hnawk ka lo ti thin hial zawk kha a ni a. Mahse nang chuan khawiah pawh, tu bulah pawh i mi hmangaihna leh duhna lantir chu i mawhphurhnaah i ngai tlat thung a, chu chu i thinlung chhungril atanga lo hnam chhuak a ni tih reng reng ka lo hrethiam pha ngailo kha mak ka inti thin. Nang erawh chuan, i mi hmangaihna thuk leh ril tak chu a nihna ang anga lan chhuahpui mai chu i duhdan a lo ni zawk si a. Ka ngaihtuah let hian ka va ngaisang che em.

In thlahlel tawn taka hun hlimawm leh nuam kan hman lai mek a, tuantul vanga kan vang khawpui i han hnuchhawn hun tur te ka ngaihtuah erawh chuan ka thinlung lairilah khan eng emaw mawlhtu awm ang maiin ka zam ru tlat mai thin a. I sakruang te chu leng dang tawna vul mai tura ka han dah fiam chhin chang ringawt pawhin ka thauah hian eng emaw mi mantu awm ang maiin ka khur chhuak lo chauh kha a ni si a. Mahse, khuanu rel, dan zawh rual loh kan chhak nitin nichhuak chuan chhun leh zan a siam ang bawkin kan inthen ni tur pawh chu zawi zawiin a rawn herchhuah pui ngei dawn a ni tih ka hai lo, hun a zawnga hun huphurhawm leh rapthlak tak mai chu a hnai ta tulh tulh a. Ka chhungten min hriatthiam pui ve loh ka hmangaihna che chu a zual tulh tulh bawk si. Theihnise, kumkhuaa inthen leh tawhlo tura mipui leh Pathian hmaa "Tiam Tlat E" tih ka duh rum rum hial reng a ni. Mahse, duhthusam renga awm thei mai kan nih rih loh zia erawh ka hria a, ka hrethiam bawk che a ni.

I liam thlak ni khan, eng dang reng ka ngaihtuah thei lo va, ka rilru ngaihtuahna chu a bing chum chum a, thlaler ramro taka awm ang hrimin ka ro tlawk tlawk hian ka inhria a, Sakhi tuihal a thaw huam huam ang maiin i zun ngaiin ka chhawl a hal huam huam ni berin ka inhria. Aw, ka va ngai tak che em. Ka rilru suangtuahna vak sualin leng dang tawna i han par vul mai tur te a han ngaihtuah chang phei chuan, hringnun hian ka tan awmzia a nei tawhin ka ring thin lo. Eng'an nang kher ka lo tawn che valmawi tia au vawn vawn mai ka nap chang lah a tam, mahse i laka ka beiseina nung awm tlat erawh ka theihtawpa chawm len ka duh tlat a, hlimtea kan intawn lehni lo herchhuak leh tur te ka ngaihtuah chang erawh chuan ka hlim a zual a, ka mittui a hul thuai thin. Rinawmna kan tiam zawng te vawng zelin, leng dang tawnah vul mai suh la. Aw, "Chhingkhual Valmawi" chutin kan vangkhuaah lam ang lo let lehin, suihlung rualin damlaini i hmang chul dun tawh ang aw..

-I thinlai Lalnu,
HP-i
TT V,
Zoram
------

Note: He lehkhathawn ziaktu HP-i hi tunge ni ang a, tunge U V-a a tih hi ni ta ang? Umm, tute pawh chu lo ni se hmeichhiate pawh hian hmangaihna hi an lo la run thiam khawp a ni tih a hriat theih e..-:)

Friday, 18 July 2008

Mizo Hun Pawimawhte "Part II"

"Mizo Hun pawimawhte" hi Part II hian a hmawr ka han bawk tawh mai ang a, chhinchhiah tur tam tak leh hriat ngei atana tha tam tak a awm a, a zawng a za chuan kan tarlang seng awm lo ve. Tin, pawimawh tak tak si, mahse ka hmaih palh tlat si te pawh a awm ngei ang. Chhiartuten min lo hrethiam a ni ang chu. Hun neih a har a, hmana ka hriat sa te kha ka chiang tawh lo va, ka han zawnga, a awmna ka hre leh tawh mai thin si lo, tin a dik zawk hriaa min finchhuah theih phei chuan ka tan rimawi tak a va ni teh lul dawn em. Ka in keu rei lutuk dawn e..:) Min lo ngaidam phawt mai teh u.. :-)

--------------------------

Kum 1794 hian Pasaltha Vanapa (Thangzachhinga) a lo piang a, Vanhnuailiana pasaltha a ni a, kum 1871 khan a thi. Tualte Vanglai kha an vanglai tak a ni.

Kum 1850 hian Pasaltha Zampuimanga (Thangmanga) chu Zampui khuaah a lo piang a. Vanhnuailiana pasaltha a ni. Kum 1910 khan a thi.

Kum 1853 hian Pasaltha Neuva chu Zawngtah khuaah a lo piang a. Lianphunga pasaltha a ni. Kum 1888 khan a thi.

Kum 1885 hian Pasaltha Chawngbawla chu Seipui khua (Lunglei) ah a lo piang a. Kum 1934 khan a thi.

Kum 1858 hian Pasaltha Saizahawla chu Khawruhlian khuaah a lo piang a. Pawibawiha (Lalnilena) Pasaltha a ni. Kum 1913 khan a thi.

Kum 1872 hian Mizoram leh Tripura ramri kham fel a ni.

Kum 1880 hian Pasaltha Taitesena (Ralthatchhunga) chu Khawrihnim ah a lo piang a. Hrangvunga pasaltha a ni a, kum 1902 khan a thi.

Kum 1865 hian Pasaltha Khuangchera chu Reiek khuaah a lo piang a, kum 1890 September 24 khan a thianpa Pasaltha Ngunbawnga nen Tlawng kamah British Sipaiten an kap hlum.

Kum 1892, January 29 hian British Sawrkar chuan Calcutta khawpuiah Chin-Lushai COnference an ko a. Hetah hian Zohnahthlakte chu rorelna pakhat hnuaia dah ni se tia rel a ni a. Mahse, an ti hlawhtling hman ta lo niin alang.

Kum 1894 hian Mizorama sikul hmasa ber Macdonald Hill, Aizawlah hawn a ni.

Kum 1895, October 22 hian Mizo Tawnga lehkhabu hmasa ber "Mizo Zir Tir Bu" (A Lushai Primer) a chhuak.

Kum 1900 hian Mizoram leh Chin State ramri kham chu nemngheh a ni.

Kum 1902 hian Mizo zinga Hla phuahtu hmasa pawl ber C.Z.Huala, (Chhakchhuak Zawnghuala hi a pianpui hming chu Saikhama a ni daih a) Lianthuama leh Zokungi te fa upa ber a ni a. September 28,1994 zing dar 1:50 khan nat lawkna em em pawh nei lovin he leia a lo tem lawk tawh "Beulah Land" chu panin Jordan lui ral chu a kan ta a ni. C.Z.Huala hian hla 7 chiah a phuah a, heng a hla phuahte hi Vanram ngaih hla vek an ni.

Kum 1902 hi Kristian khua ni hmasa ber turin Sethlun khua chu Kristian ah an in pe vek.

Kum 1904 hian Mizoramah Baptist Kohhran a lo ding tan a, Inkhawmna hmasa ber chu January ni 25 khan Sethlun Biak Ina neih a ni. J.H. Lorrain(Pu Buanga) leh F.W. Savidge(Sap Upa) te bul tuma din a ni.

Kum 1906 hian thingtlanga hmasa ber ni turin Khandaih (Phullen) ah Sikul din a ni.

Kum 1914 hian Capt. C.Khuma (Challiankhuma) Maymyo Sanapui tih ziaktu chu Ailawng khuaah a piang a; Kum 20 mi lek niin 1934 khan Burma sipai a zawm a, kum 38 zet sipaia a tan hnuin 1972 khan a pension ta a ni. Burma Mizo zinga Captain kai hmasaber dawttu a ni. September ni 27, 1990 khan hun rei tak a lo tuar tawh cancer natna chuan a lei taksa chu a hneh ta a, Rangoon-a ama chenna In-ah a thi ta a ni.

Kum 1914, February 20, hian Vanghnuaiah Mizo hla kungpui Rokunga chu Pu. Thanghluta Hmar leh Zaliani ten an hring a. July 12, 1969 khan a thi.

Kum 1925, January 9 hian Peter Thangphunga Chhakchhuak leh Saichhungi te chuan Fapa duhawm tak J.F.Laldailova An hring. Catholic an ni bawk a, Baptisma a chanin Joseph Francis (J.F) tih hi a Kristian hmingah an belh ta a ni. Mizoram Catholic Kohhran-a Baptisma chang hmasa ber a ni nghe nghe.

Kum 1927 hian MNF hruaitu Pu Laldenga chu Lianhlira leh Darchhungi te fapa 3-na ni turin Pukpui khuaah a lo piang a

Kum 1945 hian Mizo inchai chak Lalkulha chu N.Vanlalphaiah a lo piang a.

Kum 1957 January 25 hian a vawihnihna atan Mizo District (Now Mizoram) Inthlanna neih a ni.

Kum 1959 hian Holy Bible pum chu Mizo Tawnga lehlin zawh a lo ni ta. He mi kum vek hian Mizo District pawna District aiawh All India School Games, Bombay ah Thanglianchhunga Zarkawt, Thangsailova Zarkawt, K.Lalzuala Maubawk, K.Lalreia Republic, leh K.Lalrawna Mission Veng te an kal.

Kum 1960 hi Mizorama Mautam vawithumna a ni a, Mizoram Hmeichhe Presbyterian Conference hmasa ber neih kum a ni bawk.

Kum 1961 hi MNF din kum a ni a, Tin Mizoramah Jehovah Witness a lo ding ve bawk.

Kum 1962 hian a vawithumna atan Mizoramah inthlanpui neih a ni. He mi kum vek hian Mizoten Sport lama Trophy hmasa ber R.K Memorial Challenge Football chu Karimganj atangin an hawn.

Kum 1963 hi Mizoramah Boxing Association din kum a ni a. A khaipa te chu Pu L.N tluanga, Pu L.Pachhunga, Pu Thangchhuaka leh Pu John Lalkaisanga te an ni.

Kum 1964 hian Mizo hmeichhe zingah Medical Doctor(MBBS) hmasa ber lo ni turin Lalengi Khiangte, Lunglei chuan a rawn zir chhuak ta. He mi kum vek hian District Hockey Tournament Championship chu Imphal atangin Mizoramah hawn a ni a. Hei hi Mizoten Hockey Trophy an lak hmasa ber a ni.

Kum 1966 (March 6) hian MNF Movement chu a intan ta a. Mizoram chu rambuaiah puan a lo ni ta a. India Sipaiten Aizawl an Bomb chiam bawk.
Tin, kum 1966 tho hian The Zion Church of God (Israel) tih chu MIzoramah a lo ding ta bawk a.

Kum 1968 hian Manipura Mizo thu leh hla tuimiten "The Mizo Literature Society, Manipur tih an din.

Kum 1970 hian Mizoramah Inthlanpui vawilina neih a ni.

Kum 1972 hian Mizoram chu Union Territory ah hlankai a lo ni ve ta a. He mi kum vek hian MLA leh MP an lo inruat ve ta bawk.

Kum 1976 hian Kohhran dangdai tak "Pawl Lo Pawl" a lo chhuak a.

Kum 1978 hian Lalchhungkua pawh a lo ding ve ta bawk.

Kum 1981 hian a hmasa ber atan Hrangbana College-ah Commerce exam a ni.

Kum 1981 hian MPC Sawrkar chuan Bairabi ah relkawng siamna tur Lungphum an phum.

Kum 1983 hian Subroto Football ah Madhyamgram School, West Bengal leh Mizoram an inkhel a. Hei hi Mizo naupangte infiam Live TV kan hmuh hmasak ber a ni.

Kum 1982 hian MPC Sawrkar leh CM ni bawk Brig. T.Sailo chuan Serlui Micro Hydel Power Project foundation Lung a phun. He mi kum vek hian Mizo Youth of America chu USA ah din a ni.

Kum 1984, January 14 hian Manipura Mizo khawsate tan Mizo People's Convention (MPC) Pawl din a ni.

Kum 1985 hian MPC Sawrkar chuan Tuirial Air-Field a buatsaih tan.

Kum 1985 hian Mizoramah Nunna Lalchhungkua din a lo ni ve leh ta bawk a.

Kum 1986, June 30 hian MNF te chu ramhnuai atangin an rawn chhuak ta bawk a. (Peace Accord An signed kum)

Kum 1987, February 20 hian Mizoram chu "State" hlankai kan lo ni ta a.

Kum 1988 hian ZoRo (Zo Re-unification Organisation) Chu din a ni a, Chairman atan Brig. T.Sailo thlan a ni. COnvention hmasa ber atan Champhaiah May 20 khan Hnam thuthlung te siam a ni. He mi kum vek August 24 hian Mizoram Chief Minister hmasa ber Ch.Chhunga a thi.

Kum 1990, July 30 hian MNF Dintu leh an President nilai Pu. Laldenga chu London ah a thi. He mi kum vek hian Zoramthanga chuan 6th MRF World Cup ah India tan Bronze a lo la tawh a. Hei hi India ina International a Medal kan lak hmasa ber a ni a. Mizo nih a tinuam hle bawk.

Kum 1991 hian Mizoramah MP (Lok Sabha) thlanna neih a ni a, hemi kum May 21 hian India Prime Minister Rajiv Gandhi chu thah a ni.

Kum 2002 hian Lalfakawma (Faktea) Rawngbawlna a lar hle.

Kum 2006 hian Khawvela Hmeichhe Boxing Champion ni turin "4th World Women Boxing Championship 2006 Delhi atangin Aizawl Dinthar veng nula Jenny Lalremliani chuan hnehna Nopui a rawn hawn a.He mi kum vek hian "Mizo thu leh hla kungpui" Padma Shree Lalsangzuali Sailo leh Padma Shri R.Vanlawma te thih kum a ni.

Friday, 4 July 2008

Mizo Hun Pawimawhte 'Part I'

Thangtharte hian kan Mizo hun indawt chho leh boruak inthlakthleng an lo paltlang dan hi kan hre tlem ta hle mai a. Ziak mi leh chhut mi te tana a tangkai beiseiin ka hriat ang ang ka han tarlang phawt mai ang e. Heng te hi Mizo history ziahna hrang hrang atanga lakchhuah a ni a. A Source tarlan sen pawh a ni lo.

Kum 1765 hian Mizo lal lar tak Sibuta leh Lalsavunga an piang.

Kum 1825 hian Chhim lama Mizo lal lar tak Bengkhuaia chu Sailam khuaah a piang.

Kum 1840 hian Lalsavunga a thi a, Tin Sibuta pawh a thih avangin a ai chu a fapa Lalrihua'n a awh.

Kum 1843 hian lal ropui tak Vanpuilala chu Sentlang khuaah a lo piang a.

Kum 1844 hian Sibuta fapa Lalrihua a thi a, a aiah Lalsuthlaa a lal a, manipur leh mizoram chhehvela awm te a run fo avangin Captain Black Wood chuan Lalsuthlaa chu December ni 9 ah manin Hajaribagh Jail ah a thawn bo ta a.

Kum 1848 hian Lal huaisen tak Lalburha chu Vancheng khuaah a lo piang a.

Kum 1850 hian Mizo lal aiawh Suakpuilala, Vanhnuailiana leh Vuttaia ten British lal Superintendent G.Verner chu Silchar-ah inremna sa-ui an tan pui.

Kum 1856 -1859 hi piputen Chhim leh Hmar indo kum an lo ti.

Kum 1861 hi Tualte vanglai an tih chu a ni. An Lal Vanhnuailiana leh an pasaltha Vana Pa te vanglai tak a ni.

Kum 1861-1862 hian Mizoramah mautam hmasa ber a lo thleng. Tam nasa tak a tla.

Kum 1865 hian Mizo lal aiawhte leh British Sipai aiawh Lt.Colonel T.H.Lewin ten inbiakna hmasa ber an nei.

Kum 1866 hian Mizo lal Rothangpuia Leh British Sipai lal T.H Lewin ten thawhhona thuthlung an ziak.

Kum 1870 hian Lal hmingthang tak Vanhnuailiana chu Champhaiah a thi. A thlanah hian mi lu leh ramsa lu an tar nasa hle.

Kum 1871 hian Pu Winchester(Zoluti-pa) Alexandrapur Thingpui huan Manager chu Bengkhuaia leh a unau Sangvunga hoten an that a.A fanu Mary Winchester (Zoluti) pawh salah an hawn bawk. Kum 1871 atang hian Bristish awpna hnuaiah Mizoram chu dah luih a lo ni ta a.

Kum 1872 hian Major. Robert-a leh a hoten Vanhnuailiana tuk daih tumin Champhai an thleng a, mahse a lo thi tawh. Hei hi British Sipaiten Champhai an thlen hmasak ber kum a ni.

Kum 1875 hi Mizorama Thingtam kum a ni. Tin, Sap hovin Mizote him nan Inner Line Permit (ILP) Dan an siam bawk.

Kum 1876 hian Mizoramah Thlichhia a tleh chiam. Tin, Lal ropui Vuta (Vuttaia) thih kum a ni bawk.

Kum 1877 hi Piputen 'Chhak leh Thlang Indo kum an lo tih chu a ni.

Kum 1879 hian Lal ropui Bengkhuaia a thi.

Kum 1880 hian Lal ropui Siakpuilala a thi.

Kum 1882 hian Pasaltha Taitesena a piang.

Kum 1891 hian Mizo Lal zawng zawng an tuk tlawm tak avangin Mizote chu British awpna hnuaiah an kun ta a.

Kum 1894 hian Lalnu ropui Ropuiliana chu man a ni. He mi kum vek hian Rev. F.W. Savidge and L.H. Lorraine(Pu Buanga) ten Mizo A, AW, B. An siam tan.

Kum 1896 hian Lushai Hills leh Chin Hills tan Lunglei-ah conference neih a ni.

Kum 1897 hian Mizoram-ah Presbyterian Kohhran din a ni. Mizoram Chhim leh Hmar pawh rorelna pakhat hnuaia dah a lo ni ta bawk.

Kum 1898 hian Aizawl chu Mizoram khawpui (capital) atana dah a lo ni ta a.Tin, Inner Lines Regulation Act, 1873. Dan chu khauh zawka hman tak tak a lo ni ta bawk a.

Kum 1899 hian Tanin (Lungin) hmasa ber chu Aizawlah dah a lo ni ta a. Tin, Telephone(Thirhrui) pawh dah a lo ni tan a.

Kum 1901 hian Mizoramah Chhiarpui hmasa ber neih a ni.

Kum 1902 - hian Mizoram chanchinbu phek hmasa ber “Mizo leh Vai”chu chhuah tan a ni.

Kum 1903 hian Pasaltha Taitesena a thi a.

Kum 1907 hian- Independent Church of Maraland din a ni.

Kum 1908 hian Damdawiin hmasa ber ni turin Welsh Mission Pi Zaii’s Bangla ah hawn a ni.

Kum 1911 hian Mizorama Printing Press hmasa ber din a ni.

Kum 1912 hian Lal ropui Kairuma chu Biate khuaah a thi. Kairuma hi Capt. LZ Sailo pu a ni.

Kum 1914 ah Indopui pakhatna a lo chhuak a, kum 1917 ah Mizo Tlangval 1200 lai France ramah an kal.

Kum 1916 hian Khampat Bungpui zarin lei a lo dek a, Champhai leh a chhehvel atangin chhungkaw eng emaw zat an pem chho.

Kum 1916-1917 hian Mizoramah Salvation Army a lo ding tan.

Kum 1917 hian Indopui pakhatna nghawngin Mizo Tlangval 1200 laiin France ram an lut.

Kum 1918 ah Indopui pakhatna a tawp ta a. Mizo tlangval te Zoramah an lo kir leh.

Kum 1918 hian Mizo Tawngin Thuthlung thar bu lehlin chu chhuah tan a ni.

Kum 1921 hian Mizo hla phuah thiam Saikuti a thi.

Kum 1922 March thla hian Mizo zinga a hmasa ber Brig. T.Sailo chu Thuampui khua, Lunglei bulah a lo piang a.

Kum 1923 hian Pastor Thangngura'n Mizo kutchhuak fakna hla hmasa ber atan “Nunna Thianghlim Siamtu An Duh Loh Zionah”.tih hla a phuah.

Kum 1924 hian Sap Missionary ten Durtlangah awmhmun an khuar tan.

Kum 1925 hian Mizoramah Roman Catholic Kohhran din a ni.

Kum 1933 hian Mizoram leh Cachar inri-na chu ennawn a ni a. He mi kum vek hian Lal huaisen Lalburha chu Vanchengah a thi.

Kum 1935 Young Lushai Association (YLA) chu June 15.ah din a ni a. Kum 1974 atangin Young Mizo Association (YMA) tia thlak a ni. He mi kum 1935 vek hian Mizo Zirlai Pawl (MZP) pawh din a ni.

Kum 1942 hian Mizo Police Officer lar tak HT. Sangliana chu Kulikawn, Aizawlah a lo piang a.

Kum 1939 atanga Indopui pahnihna chu kum 1945 ah a lo tawp ta bawk. He mi kum 1945 atang hian MIzorama political party hmasa Mizo Union pawh din a ni.

Kum 1946 hian Mizoramah Seventh Day Adventist Kohhran din a ni. He kum vek hian Mizo Hmeichhe Tangrual Pawl (MHTP) tuna Mizo Hmeichhe Insuikhawm Pawl (MHIP)pawh din tan a ni.

Kum 1947 hian India Independent a lo ni ta a.

Kum 1950 hian Lunglei leh Aizawl inkar chu Jeep tlan theiha siam a lo ni ta a.

Kum 1953 hian Mizo zinga Medical Doctor(MBBS) hmasa ber ni turin, Aizawl Tlangval Tlanglawma chuan a rawn zir chhuak ta a. He mi kum vek hian Indian Prime Minister Jawaharlal Nehru chuan Mizoram a rawn tlawh.

Kum 1954 hian Mizo Lalte lalna chu a lo tawp ta a. Tin, Lushai Hills thin pawh Mizoram tih a lo ni ta bawk.

Kum 1955 hian Zoluti an tih mai Bengkhuaia te man Sap naupang Mary Winchester chu England ah kum 99 mi niin a thi.

Kum 1956 hian MUP din a ni a, Mizo Kristian hlabu Tonic Solfa nena siam chu tichhuah a ni a.

Monday, 2 June 2008

Tuipuiral Mo

Thanglunghnemi zai kan ngaihthlak chuan "Zofaten kan fan a ril tual tual" tih te Isua'n khawvel hi a dengchhuak ang' tih te kan hre thei ang. Chutiang zinga tel ve ngei tur chu Rodawngliana (RD) leh Karin te inneihna hi a ni ve ngei ang. Mizoramah ropui takin an lawm tawh a. Chu mai chu duhtawk mai lovin, Karini awmna ram leh khua ngeiah a chhungte leh thenrual tha bakah a thian tha ten lawmna neih ve leh ngei an duh tlat a. Chutiang khawpa lawmpuina thuahhnih ngawt mai atan zawng kan Mizo tlangval hian a phu chiahlo kan ti a nih pawhin makpa ngainat awm leh mifel tak fapa thar tluka an en theih RDa hian a phu ve bawk a ni ngei ang.




An rawn thlen hnu reilo teah sawmna leh information an sem chhuak a. A ni atan 31/05/08 (Inrinni) ruat a nih ang ngeiin a hun taka sawm bik te leh mipuite an thleng kim vek a. Tan hun atana ruat sa tlailam dar 3:30 a rit hmain mipui te chu Biak In chhungah kan kim vek tawh. Ngawi rengin Biak In chhungah kan thu thup mai a. Ngai teh, pawn lam atang chuan naupang duhawm tak tak pathum te chu rawn lutin parpang hnahmawi chitinreng te chu biring vawrh an sawi ang maiin RDa leh Karin te kalna tur carpet sen chungah chuan an theh til ar ar mai a. Mopa leh Monu ten an rawn zui nghal bawk a. A inchawih mawi ngei mai. Mipui kan ding thup a, Mopa leh Monuten an thutna tur an thleng fel chiah tihah a rualin an thu thup a. Thupuangtu'n hun hmandan tur a puan hnuin zaina nen hun hman hmasak ber a ni a. Music a tha bawka, zai a nuam ngei mai. Hla hruaituten an zir vawng zawk nge ni aw phak bakah zai rin palh pawh awl tak a ni.


Tichuan, Churh pastor'in Thusawina hun a hmang nghal deuh mai a. Englisha lo let turin South African nula fel tak mai ruat a ni a. A aw a fiah thain a english a nalh bawk a. Ngaihthlak pawh a nuam kher mai. Pastor hi pastor la thalai tak mai a ni a, fiamthu thiam tak leh thusawi thiam tak a ni bawk a. Boruak a chawk zangkhai thiam a, a kar lakah fiamthu a pawlh zauh thin avangin kan nuih dar dar chang lah a tam. A hmasa berin; Inneih vawihnihna kan hmang dawn a, hetianga vawihnih nupui leh pasal angkhat tho, hmun hrana inneihna siam that leh a ni hi a danglam hrim hrim a, a ropui bik a ni, a han ti a. Tin, RDa hming pum a han lam dawn a, a sei tha ve ang reng sia, Lalrodawngliana han tih tuah mai chu lam dik a har ngang a ni ang, RDa tiin kan sawi zel mai dawn nia a ti ta a. Mizorama an lawm ropui dan te, an lo ngaihhlut sak dan te kan lo hria a, thlalak leh film ah te kan hmuhin Mizoram mipuite leh kohhrante kan ngaisang a, an zing tel ve pawh ka chak hle a ni, a ti.

Ram hrang leh hnam hrang daih mai innei ta chu kawng leh lam taka ngaihtuah chuan thil mak tak a ni ve thei a, eng emaw zawng tak chuan a huphurhawmna chin pawh a awm ve thei ngei ang, mahse, nang leh kei hi Krista-ah chuan pumkhat, hnam khat kan lo ni tawh a. Jentel an awm tawh lo va, Juda an awm chuang lem tawh hek lo. Mingo leh Mihang te, Asian leh Indian te pawh Isua-ah chuan angkhat vek kan lo nih tawh avangin kan Culture zia leh NUnphung te chu lo inang vek lo mah se, Isua kan rinna avang zawk erawh chuan engkim hi theih loh a awm lo va, a ni thei vek a, a tha thei vek a ni, a ti a. Harsatna leh beidawnna a lo awm fo ang. Chung te chu hnam khat leh hnam khat, Culture thuhmunah pawh a awm thei vek a. Inthenna leh inhauhna te pawh a thleng thei vek a ni. Mahse, Isuaah erawh chuan engkim hi a fel thei a, kan innghat bur mai tur a ni. A theih hram chuan zanah in mut hmain in nupain tawngtai dun ziah turin ka fuih a che u. a ti a. Heng bakah hian fuihna thu tha tak tak a tam a, kan tarlang seng lovang. A thusawi zawh hian Karin u mipa a solo a, RDa hian nalh takin Harmonica a ham sak nghe nghe. Mizorama Praise & Worship leh Youth Mission vela Harmonica hamtu ber a lo ni thin bawk a, thiam an ti hlein ka hria.


Tichuan, a thusawi zawhah chuan ruat bikte tawngtai tura koh chhuah kan ni a, Karin-i pa, Kei, South Africanpa leh Pastor te chu a inchhawka nupa tuak tharte tana tawngtaina nei tura tih kan nih angin mahni tawng ngeia tawngtai ni thei se tih a ni bawk a. Ka tawngtai hma lawk hian pastor hian Mizo tawnga tawngtai kan ngaithlak nghal dawn e, a han ti zauh a. Tichuan min sawm hmasa ber a, Pathian hnenah malsawmna leh lawmthusawina te kan dil hnuin midang pawhin an tawngin an chhunzawm ve zel a, a tawp berah Pastorin a khar a, kan zai hova, tichuan refreshment ei turin chhawng hnuai lamah kan chhung thla a, Theirah chi hrang hrang bakah In chi chihrang hrang a tam ngang mai a. Chutiang zingah chuan Champaign te pawh a awm a.


Tin, ka mi hriat ngai loh, Ngo vuh mai sambuang deuh chhap nula thenkhat chuan Mizo tawng tlem a zawng an lo thiam a, Mizoramah an lo zin ve tawh thin lo niin, a then chu Mizo chhas nei te an ni bawk a. Keipawh chu min ngaina nghal deuh mai a. Kan ti ti ho nasa hle. Chung ho chuan ka hming pawh hrilh nawn ngai lovin an ko fiah thiam nghal mai a. An ngainat awm duh khawp mai. A then chu Venghluia lo khawsa ve zawk te, a then chu Chaltlang te, a then chu Republic vengah te an ni hlawm a. Mizoram nuam an tih thu leh kal leh an chak thu te pawh an sawi chamchi a. Thil mak tak mai chu Pastor leh heng mo lawmnaa rawn kal zawng zawng te hian India ti lova Mizoram an ti direct nghal tawp mai hian ka ngaihtuahna a tithui hle a. Mizoram chu ram bung pakhat ang maia ngaiin Mzoram a ri chhen mai a ni. Lawmawm ka ti hle.


Inthiarna In leh hmun khawi emaw lai reng rengah RDa te nupa hlimlai hmel thlalak tar a ni thlauh mai a. Tin, a duh apiangte tan Guest Book changkang tak dah a ni a, a sir lawkah Camera man a lo ding a, a hmaah chiah hian Mizopa leh Mizonu inthiam lim lian pui mai dah a ni a, a lu ah mahni lu rawlh theih mai turin an kher kua a, thla an lak pui luai luai mai a. Heng thlalak te hi Guest Book ah chawp leh chilha tarin, thu tha tak tak an ziah hnan a. Hetianga Mizo thuam leh Lim nalh tak maia lo buatsaihtu leh a nachang lo hretu hi a ngaihsan awm a, Mizo nih a tinuam a, Midangte pawhin Mizo thuam an lo hriat ve phah a ni.


Tichuan, thlalakna hun te inkawm khawmna hun te darkar khat chhung lai mai kan neih hnu chuan Programme chhawng hnihna tan a lo hun leh ta a. Dar 6:00 chiaha tan tur an tih ang ngeiin kan kim leh thap mai a. Aizawla an inneihna video te thlir hovin, kan ngawi thup a. Chumi hnu reilo teah ei leh in buatsaih a ni ta a. Mikhualte hi an kilna tur dawhkan ruat fel thlap a nih bakah an thutna turah present te takah RDa leh Karin-i te thlalak dah vek a ni a, chutah chuan a thu turte hming pawh ziah thlap a ni. Kei pawh Monu leh Mopa te chhungkaw dawhkanah ka tan thutna min lo buatsaih sak a, Mizopa tih takah RDa nen hian Mizo tawnga tawng zauh zauh kan ching hle. Kan hnam zia nge ni, nuam kan ti tlat thin alawm mawle. Tichuan Monu Karin chuan mikhualte inhmelhriattirna neiin an lo kalna te a sawi hlawm a, London atang te, Holland atang te, Germany atang te, a then chu Sweden atang te an ni hlawm a. Kan inpawlh nuk a nih ber chu.
Sambuang chhas an ni thum hlawm bawk a. Keini Mizopa hmel ang pu chu RDa leh Kei chiah hi kan ni a. Indian South African inti Vai pakhat a awm ve a. A hmel a vai tih loh chu thil dangah chuan a sap vek thung a. A nupui pawh sap a ni. Chaw ei hma hian RD-a chu tawngtai tura sawm a ni a, Sap tawngin a ti ang chu ka lo ti rilru a, mahse, Mizo tawngin a rawn bei veleh ta daih mai a. Mizo nge nge kan ropui thin e..:) Dinner thuihnai tak kan ei ho hnu chuan Mizorama lo awm ve tawh thin Sap nula pakhat chuan min hrilhru a, Mizo hla "Han thlir teh u, Ka Lal Kross khi' tih hla chu zan lam programme a sak pui turin min sawm a. Ka phur teh lul nen, a hnuah Sana ka han en chuan Dar riat a lo kawk ta vu si a, ka hawnna tur kha darkar hnih dawn lai kal a lo ni bawk si a. Tichuan, RDa leh Karin hnenah hrilhin midang pawh hrilh buai ta lo chuan ka hawn san ta hlawm a.


Ka hawn kawngah ka ngaihtuah chet cheta, ropui ka ti tulh tulh a, Pastor thusawi te, Karin nu leh pa thusawi te leh Mizoram lo zin ve tawh nula thenkhat ka ti ti pui atangte chuan ngaihtuahna tam tak a lo lut a. Bangalore ah te, Tamil Nadu ah te lo awm kual tawh thin Karini pa hi missionary a ni a. India ramah kum rei tak ka awm ve a, Mizoram hi ka lo hmelhriat ngai lo va, a hming pawh hi ka hre ngai meuh lo va, kan fanu'n pasal a neih dawna Mizoram chanchin kan han chhiar a, kan han zirchiang chu kan tlangnel nghal tawp mai a. Kan han zin chho a, mipui mimir te thatna leh hawihhawmna te chu mak kan ti a, nuam kan ti a ni. An ti a.


Nula thenkhat te pawhin nuam an tih thu leh remchang hmasa bera zin an chak leh thu te an sawi a. Mizo tawng an thiam tawk; I dam em, thingpui i duh em, khawiahnge i kal dawn? etc.. te chu pai miah lovin an sawi thei a, kan hlimpui phian mai a. Mizoram sakhmingin India a luahlan a, Mizoram chu ram nuam leh ram danglam tak a nih thu te, ei leh in bakah culture leh sakhuana thlenga a danglam em avanga a mi chengte pawh kan ngaina nghal mai thei a ni, an tih te ka han ngaihtuahin 'Mizo ni bawk, Kristian ni bawk te aia vannei hi khawvelah an awm bik tawp lovang' ka ti rilru hial a ni.





RD-a nen hian March thla khan Aizawlah kan inkawm tawh a, kan inhriat dan pawh hetiang hi a ni a. Ka thianpa kawm ngeih tak Zohmingthanga, MPS chu Chanmari venga an naupan lai zawng lo awm thin, RDa te nen pawha in hre tha tak leh inkawm ve fo thin an lo ni a. Chumi zarah chuan RDa nen kan inhmelhriat a, phone ah te inbia in kan inhmu ta kha a ni a. Tin, Chanmari venga ka thianpa C.Laldinliana (Kingkonga/Dina) chu RDa thian tha ve tak a lo ni ve leh zel a. Chung te avang chuan RDa nen hian kan in nel nghal deuh mai a ni. RD-a hian Durtlang Hospitalah hna neiin aizawlah an nupa hian an khawsa a, reilo teah Zoramah an kir leh dawn a ni. Aizawla mi hrilh tawh ang ngeiin a vawihnihna atana 'Tuipuiral Mo' lawmna chu tluang takin kan nei thei ta a ni. He mi ni hian "Mizo" tih hi a lar hle a. Mizoram tih pawh mipui mimir te hmelhriatdan a lo ni ta a. Mizo takin kan lawm a, Mizo takin ropui kan ti e. Nupa tuak thar RD leh Karin ten Pathian malsawmna lo chang zel se.