Wednesday 18 February 2009

Sateek-ah Palai

Palai han tih hian Inkhawmpui palai te, Buaina avanga inremna siamtu palai te leh Nupui/pasal chungchanga palai te hi Mizoten palai tih kan hman tlanglawn deuh te chu an ni mai awm e. Tuntumah erawh chuan nupui/pasal thua palai kal chungchang leh a kaihhnawih tlem ka han tarlang ve thung dawn a ni. Tlangval laia nupui/pasal tuahrem chungchanga palai hna han thawh chu a tlangval hna chiah lo a ni lo mai thei e. Mahse, tirh ka ni ve miau si a. In sit hle mah ila, chhungkaw aiawha tirh kan nih ve miau si chuan kan kalchhan ber "Insawirem" chu kan hmachhawn tur a ni ta mai si a.. A hmasa ber leh a vawikhatna a nih angin a khawr theih hle mai.

Hmanni ka aizawl cham chhung khan ka thianpa nauin nupui neih a tum avangin a bialnu te khua Sateek-ah palai hna thawkin tumhnih ngawt mai ka zu kal a. Aizawl to Lunglei Lamlian siala hnathawkte an lo hmanhlel lai tak a ni vei nen, Bike-in vaivut khu tak leh lungrem khawrawk tak karah chuan eng emaw ti tiin kan in khalh thleng thei hram a. Aizawl atangin darkar 1 lek emaw kal a ni na a, kawng an lo siam lai tak a nih avangin beisei aia rei kan tlan a, kan bal hle bawk a ni. Mahse, he kawng hi an siam zawh hunah chuan aizawl leh lenglei inkar kawng that dan tur te ka ngaihtuah erawh chuan a phurawm khawpin ka hria. Mipui tan chhenfakawm a la ni ngei ang. Sawrkar pawhin he kawngpui siam mek hi uluk lehzualin enkawl se la, he kawngpui hi a la pawimawh tulh tulh dawn si a.

A vawikhatnaah chuan kan hlawhtling mai lo va, a la naupang si a, B.A te han zo ve te te se la, a hrim hrimin chhungkua pawh kan lo inrawn khawm ve ang e tiin tawngkam tha tak nen chuan kan inthlah tho tak na a, kal leh chakawm em em tur chuan min mangtha chiah lo em ni chu aw ka ti rum rum a, nuber lah chuan, a reng rengin palai te chu upa deuh hlek an intir a ni ngai a, in rawn kal naupang hlawm reng reng lutuk mai, a ti fiamthu deuh bai bai bawk si nen, an mi tiam nia han kal leh pawh a chakawm lo ru riauin ka hria a. Mahni lo maha nula rim duh vei nen zankhat pawh kan ui tuk mai a ni si a. Mahse, ka thianpa hian mi ngamtlak bakah kan lo kal ve uk tawh si avangin kal nawn leh tur zingah pawh chuan min telh leh ta tho a. Tichuan a vawihnihna atan Sateek khua chu kan pan leh ta a. Kawng a khuk thin em avangin Motor nen kan kal a, ka la rui zui lehnghal a. Luhai burin Sateek kan thleng thei a. Fiamthu-in kei chu ka um chanve der mai a nih hi mawle, ka ti a.. kan nui dar dar a.

Chhungkua an lo inrawn khawm tawh bawk a, tunah chuan kan nih nih kan ni thei tawh ang chu kan ti a. Ka motor rui luhai bur mai tihreh nan ni pah fawmin thlifim hip pahin i chhuak lawk teh ang tiin ka thianpa nen chuan engmah sawi set set lo chuan kan va chhuak lawk ang e, kan ti a. Kan chhuahsan a. Kan kal zel a, Sateek Presbyterian Biak In kawt lamah kal zelin hmanlai Seteek Lal ni thin Lianphunga Bung awmna te chu kan hnaih ta hle mai a. He Bung hi Mizorama Bung lian ber a ni nghe nghe. Mahse, kan va pawh hman ta chiah lo va, a tawpni te a ni tawh bawk a tiin Ar lei tur kan zawng pah fawm a. An zawrhna kan hre mai si lo va, intin kan zawt kual a ni ber mai. In pakhatah chuan Ar an lo ngah khawp mai a.. an lo chhangchhe hle mai bawk si a.. fiamthuin fa in neih leh hun chu a hmingah "Artluangi" phuah nghe nghe teh u, ka tifiam a, kan nui bawrh bawrh hlawm a, kan duh anga lian tha tak mai Arpa kan lei sak a.. kan khai chho a, kalkawnga naupang tualchai ho han hmuh te chuan lung a tihleng duh hle mai. Kawng sira Arnu leh arpa han inchhai khat khat hmuh ngat phei chuan naupang lai min tingai zual fo thin, tichuan Ar chu talhin ka puah te te a, kan hlim tlang ta viau a.

Tichuan, kan kalchhan ber thutawp sawiho pawh chu Arsa chhum lai tak hian kan tan ta a. Rin aiin an lo inhawng a, kan beisei aiin an nem ta bawk nen, kan duh ang ngei chu min tihhlawhtlin sak an intiam ta a, a ni erawh kan ruat nghal ta mai thei lo na a, a thu chuan kan insawifel thei ta a.. ka phawk a chhuak pek a, fiamthu ka thawh ta zel a, kan nui deuh dar dar reng a, tlai lam dar 6 vela hawn tum kha dar 8 velah pawh kan la hawng hlei thei ta lo va, aizawl lama nula rim pawh chu kan thulh ta bawk a.. fiamthu karah thutak deuh pawlh chang a awm a, Power(Electricity) pawimawh zia te leh Aizawl leh Thingtlang inkarah danglamna lian tak ei leh bar bakah nunphung leh zirna thlenga hmanraw pawimawh tak a nih tur thu te pawh ka sawi a, intodelhna hmanraw tha tak chu electric hnianghnar neih zet a tul thu te pawh ka sawi a, an Amen viau chuan ka hria. Tin, mi dilchhut tak mai ka lo ni vei nen, an pitar ber kum 90 mi vel chu hmanlai thil ka zawt a, Sateek tih hming a lo put dan te, an khaw thenawm Aibawk khua a lo pian dan te leh MNF ramhnuai mut laia Sateek khaw mipui tawrh dan te bakah Sateek khawpum mai a kang fai vek dan te ka zawt a. Tin, hmanlaia an lal te chanchin phei chu lehkhabuah kan lo chhiar nel nual tawh bawka, a ngaihnawmin a hunlai chuan an lo tuar nasa ngei mai.

A tlangpuiin MNF ramhnuai hunlaia Thingtlang mipuiten an tawrhna zozai kha theihnghilh mai chi niin a lang lo va.. thi leh dam kara an awmdan te mit ngeia hmutute han kawm chu rilruah Capt. Thanghleia te, Capt. Thangrehlova te leh Capt. Lalthana Sailo te an rawn lang lo thei lo va. An hmuh phak tawh leh hriat thiam dan tawka Mizo hnam leh Mizoram chhan tuma an lo inpekna thuk zia te chu rilruah a thar fo thin. Palai hna kal e ti lo chuan Politic thuthlung nen a hmawr kan bawk ta zawk niin ka hria..:)

Sunday 8 February 2009

Nang Chauh

Van thengreng leh boruakah te, tuifinriat leh khawmual zau takah te hian hahchawlh theihna a awm lawm ni tiin nun chawlh hahdamna zawngin kan phiruai thin. A ni, he hringnunah hian thawhrimna leh lungngaihna chauh lo chu hringfate hian chanvo kan va nei chau em. Kan dam that lai hunte chu hlobet par ang chauh leh ni lo chhuaka tla leh mai thin ang chauh a ni si. Thlakhlelh nei nia kan inhriatna lai tak hi kan hlim lai tak a ni lek fang a, kan hlim kumhlun dawn emaw kan tih laiin he leia hmu leh tawh hauh lo tura inthen a tul leh si thin nen, khawiah hian nge kan duhthusam leh hlimna tluantling chu kan hmuh tak ang le, tia inngaihtuah lungpuam mai a awl thin. Mahse, kan beidawn hnu pawha kan beiseina nung awmchhun "Nang Chauh hi i ni Aw, Lalpa" titheitu apiang mai hi a kutchakin a chelh a, muanna leh hlimna thuruk a pe thin.


Kan mit hian khua a hmu thei lo a ni thei e, mahse kan bengin rimawi tinreng a hre thei ang. Kan beng pawh lo ngawng se, kan mit erawh chuan khaw eng mawi tak a hmu thei ngei ang. Kan kut leh ke te chu a piangsual a ni thei e, mahse kan thlarau chawlh hahdamna tur erawh min ngaihzual tirtu a ni a, natna khirh tak veiin thi thei reng dinhmunah pawh ding ila, kan thlarau leh kan taksa neitu angchhunga chawl tur kan nih avangin nghakhlel taka min thlir tirtu a ni thei tiin Lal Isua neitute chuan harsatna hrang hrang lakah pawh lawm takin an nihna an pawm thei mai thin. Joba chu a neih zawng zawng laksakin, a nupui leh fanau zawng zawngten an thihsan hnuah pawh a siamtu chuan a kalsan lo va, amahah a nung reng a ni tih a hriatin a vui lo va, a thlaphang hek lo. A nunah he lei taksa veivuta siam hi veivutah a kir leh ang a, a thlarau erawh a siamtu hnenah a chawl dawn a ni tih a hriatin hlim takin "Saruakin ka lo piang, saruak vekin ka kir leh dawn, mahse ka mamawh Lalpa ka neih avangin tunah hian ka lawm a ni" a tithei tlat zu nia.


Mizo nu zinga kan hriat hlawh tak tur Pi Lalsangzuali chu hun a hmangaih em em a fapa'n a thihsan thut a, hun rei vak lo hnuah, natna khirh takin a tlakbuak veleh ta bawk a, a mitin khua a hmu thei lo va, a lu a hai a, a chau a, daktawrte an beidawng tih a hria. Mahse, chu a natna khirh tak chu hnuchhawnin a siamtu hnenah a kir dawn ta tih a hria a, a hmangaih leh a thlakhlelh ngawih ngawih a pasal leh fanaute zinga awm reng thei a ni lo tih a hriat tlat avangin a rilruah a belh Pathian hnenah chuan hetiang hian a chham thei tlat zu nia. He hla hi a hla phuah hnuhnung ber a lo ni ta bawk. (A hnuaia music video hi)


KA DUH BER LALPA,
by: Lalsangzuali Sailo (L)

Hei leh chen kum tam min hruaitu,
Ka Lalpa, ka tan i va tha em,
Malsawm tinreng ka chhiar seng lo,
Hlim leh lawmna, chatuan nun nen,

I tel lo chuanin, mitkhap kar pawh ka nung zo lo,
Ka chau leh thin, nang chauh i ni, ka duh ber leh,
Chatuan thlenga ka belh tur chu.

Ka chhingmit khua fiah lo mah se,
Thlarau mitin a fiah chhandamtu,
Ka vui lo ve, engpawh thleng se,
Chatuan Van khawvar min hruai thleng ang.

Ka hahchawlhna leh thlamuanna,
Innghahna beisei dang ka nei lo,
Ka pumin nei rawh, ka inhlan e,
I angchhung muanna ka rawn pan e.