Friday 3 October 2008

Expert Mechanism-ah

A vawikhatna atan, "Human Rights Council" hnuaiah October 1st to 3rd khan "1st Expert Mechanism on the Rights of Indigenous Peoples" tih thupui hmangin nithum awh UNO, Geneva-ah conference koh a ni a. He conference hi fimkhur tak leh felfai taka Pawl hrang hrang aiawhte leh Ram hrang hrang sawrkar aiawhte tel tura hriattir leh ngen an ni a. NGO lam atanga ngaihdan leh Sawrkar lam atanga ngaihdan te sawihoa, chu mi hnuah UN Expert leh Rapporteur- report leh hmuhdan sawihona neiin thutlukna erawh thuneihna sang ber "High Commissioner for Human Rights " siam tur a ni a.


Kum 2006 khan Human Rights Council chuan hnam hnuaihnung zawkte tana zalena "Declaration on the Rights of Indigenous Peoples" a lo puang tawh a. Chumi bawhzuina leh hmalak zel dan tur ruahmanna chu he Conference "Expert Mechanism" hi a ni a. Hei hian a huam thui hle a tlemte lo tarlang ila:




Fundamental Rights, Life and Security, Culture, Religion and Language, Laws, Education, Media, and Employment Participation and Development, Land and Resources, Self Government and Indigenous Implementation, Minimum Standards etc..

Hetah hian keini Zofate tan pawh thil pawimawh tak tak kan in hmakhua lawkna atana tul tak si tam tak a awm thei awm e. Engpawhnise, chuti lam chu sawi rih lo ila.. tunah chuan a tlangpui zawr zawr chauh sawi rih mai ila. Asia atangin NGO leh Sawrkar aiawh mi thahnem tak an rawn tel thei a. Senso pawh UN hian a tum nasa hle. Hmanni lawk khan Thailand khawpui Chiangmai-ah meeting tenau ang reng a lo awm tawh a. Chu tah chuan kan Zohnahthlak Jacob Pangkhua, Bangladesh leh Lalmuanpuia, Mizoram te an lo tel tawh a. Tin, Asia Indigenous hmunpui Thailand-ah hian Mizo tlangval Muana pawh a thawk ve tih an sawi chu ka hre tawh a. Muana hi Lamka khua a ni a. Hmel in hmu ngai lo ta chu, UN bulding lian lutuk maiah chuan han in zawn hmuh mai chu har tak a ni.


Conference kan neih laiin Camera lian zet pu a, chak tak tak a, kal fua fua mai Mizo hmel tak hi ka hmu a, miin presentation an chhiar lai hian uluk takin video a lo lak sak thin a, chu chu he hunah hian a mawhphurhna pawh ni awm tak a ni. Chutia uluk taka a bih nger nger mai chuan, a hnungah ka han kheuh a, Muana i ni em? ka han tithut mai chu, a phu nasa kher mai. Tute pawh buai tak vek kan nih thin avangin hun thawl deuhah inkawm kan ti ta zawk a. A ni hi Thailand-a awm a ni a. Chawhlui te kil hovin, inkawmna hun tha tak kan nei thei ta zel a. Kan zinga rawn tel ve Jocob Pangkhua pawh a tirah English chauh a thiam emaw ka tih laiin Mizo tawng a lo thiam ve nasa mai a. A tawp lamah phei chuan Mizo tawng hlirin kan ti ti ta zawk a. A ni hi Hrangkhawl hnam a ni nghe nghe awm e. A ni hi Bangladesha awm Zohnahthlakte aiawha rawn kal a ni a, kan chief minister Zoramthanga pawh lo be zauh zauh tawh thin a ni.


Tin, kan zingah hian ram thenkhat MP an tel ve zauh zauh bawk a. An ni hi sawrkarna chang tho si, mahse an ram political party ah majority an nih loh avangin hnam hnuaihnung zawkte tana ruahmanna an duan leh chumi kawnga hmalakna turah UN puihna an rawn beisei ve bawk a ni a. A biktakin Nepal sawrkar thar Maoist MP pawh kan zingah a tel ve a, inkawmna hun tha tak kan nei thei a, thurawn leh an ram chanchin te pawh ngaihnawm takin a sawi thei a, a vanneihthlak kan ti hle. An ram sawrkar chu Maoist party ni mah se, ram chhung mipui tam zawkin Nepal Hnam hnuaihnung zawkte tana chanvo pangngai leh zalenna pumhlum an lo neih theihna tur chuan UN atang hian tanpuina kan mamawh a, nangni pawh hian eng emaw zawng tak chuan tih theih in nei vekin ka hria, a ti nghe nghe. Nepal ram hi an positive hle.


Tin, October 2nd hian Hollywood actress lar ve tak Mexcican nula Salma Hayek pawhin khawvela nu tam takin fanau enkawl hleithei lo va, harsatna tamtak tawka awm mekte tanpuina atan UN-ah hian campaign rawn neiin a rawn kal ve a. Kan buai em avangin han hmuh hman kan ni ta lo va, remchang ni se, thla te pawh han lakpui ve awm tak a ni a. Antinio Bendre nena an channa "Disparado" tih film te kha hmuhnawm kan tih thu te han hrilh ka chak nen.

18 comments:

  1. ziak ngaihnawm lehpek kher mai! thlalak ho lah nalh bawk si.. mit a tlai hle mai bawk e... a ropui e!

    ReplyDelete
  2. Hotupa hi ilo pui ru zek mai ka ti. A bengvarthlak hle mai. UN vela, peace keeping force emaw Human rights lampang a fehchhuah ve hi ka chak thin. Abikin a field ngeiah ni se. Africa ram ang ah te hian.

    Damchhung reilote-ah hian, engngemaw ti tala, mitetan a tangkai nih hi a tluka hlu awm in ka hre lo.

    ReplyDelete
  3. E, Hotupa, a va ngaihnawm thin ve le. Human rights lam hi ka lo bengkhawn lutuk loh lam a nia, mahse hmanni ah workshop ah min tel ve turin min rawn ruat hlauh mai a, ka hlawkpui khawp a, chutih rual chuan inzir tur leh awareness hrim2 siam erawh Mizo te hian kan la mamawh hle tih te a lang bok a. Kan chhuang hle mai che, Geneva thleng2 zuk kal bik chu. Tin, Salma Hayek hi a chhelo hle.

    ReplyDelete
  4. @puii, ka nau hi chu i fel thin e.. thlalak hi duhthu a sam lo va, ka camera hi a zei hriat loh chuan an hmet fuh hle thei lo va, duhthu erawh a sam zan lo a ni.

    @seki, ekhai, valpui i ti lawmawm thin e. In hna tluka ropui leh ngaihsanawm hi a tam bik lo ve. Ni e, he khawvela kan dam chhung reilo te mi te tana kan hman tangkai theih tluka hlawk hi vang tak a ni. Mi pakhat avangin mi tam takin hlawkna leh malsawmna an lo dawn phah ve thei si a. Amaherawhchu tih theih erawh a thlem hle mai.

    @DayDreamBeliever, Hotunu, ekhai, i reh vang vang a, i dam thin maw? Ni e, Human Righs hrim hrim hi keini Mizoten kan hmelhriatna a la rei lo hle mai a. Tunah bul an tan ve dawn dek dek niin ka hria a. Human Rights kan zir rual hian Human Duty pawh hi hriat tel nghal atan a tha bawkin ka hria. Kan duty kan hriat loh chuan kan Rights ringawt kha kan la vawng vak thei a.

    Salma Yahek chuan a tluk tep che chuan ka hria..:)

    ReplyDelete
  5. E khai, hotupa..va thleng sang ta bik ve aw..a ngaihnawm dap dap hle mai.. :)

    Mizote hi kan dangdai ve ngawt chuan ka hre thin..Khawvel pumpui in a an buaipui chi reng reng hi a tha lam aiin a tangkailo leh kan hlawkpui loh tur lam hi kan bengkhawn tlat zawk zel..A chinchang hria ho hian hma han la teh u khai :)

    ReplyDelete
  6. Hmn, bengvarthlak hle mai. Keini ang duang chuan kan hrethiam pha lo lek lek a ni:) Tuntum chu ZORO lam an rawn tel ve lo a ni maw? Rights of indegenous people tih lam hi UN hian a buaipui ang reng hle mai a. Mizote tan pawh awmzia a nei pha ang chu. Hotupa nge nge, chhuanawm thin e.

    Engtia Salma Hayek hmu hman lo khawp khawpa in lo buai le aw... Avena te nise an han phawi ran dawn nen le(h)!

    ReplyDelete
  7. hotupa nge nge a ngaihnawm hle mai..pic pawh nalh hlawm khawp mai!!Human rights lam sawi a ka rilru a lang ve ziah chu , 'civil&political rights' hi an vawrh lar lutuk a..he mi tluk a pawi mawh 'socio-economic rights' hi duh ang in sawi tam ani lo hian ka hre ve thin!!

    salma hayek chu i hmu hman lo ta chu ania...hotupa mafaka te chu ni se lang chuan thla a lak pui hman ngei ang maw le...

    ReplyDelete
  8. @Luliana, ekhai hotupa.. NI e, i han sawi ang hian, hetiang lamah pawh hian kan thlen san ve deuh chu a hun tawh khawp mai. Mifaten an lo hmelhriatna lah chu a rei tawh khawp si a.. Tan lak a ngai e.

    @faka, Hotupa, kumin chu Zoram atanga rawn kal an awm tlat lo. Nula Irene-i leh Muanpuia kha rawn kal tura beisei an ni a, an thulh a ni awm e. Engpawhnise, an aiawhah ka in ngai rih phawt mai e..:) Mexican chhas chu ka lo bengkhawn lutuk lo alawm mawle.. Hotpa Avena chu awm se, puakruk tlukin a phawi rang awm si a tiraw..:)

    @Avena, kan hotupa berin i han tuihnih hi chu ngaihtuahna a tizau thin a. Ni e, socio-economic Rights hi a pawimawh khawp mai. UN hian Ecosoc an ti a.. Hei hian hna chu a thawk nasa viau chuan ka hria.

    ReplyDelete
  9. eeee Hotupa, tiang ang conference hi a lawm ka kal chak na emmmm emmmmm chu, ka subject tuina ber a ni e. Mumbai lamah pawh seminar on human rights leh domestic violence tih vel kan tel theihna zawng zawng ah chuan kan tel vek a lawm. Ka van thikkkk che. Mahse report te i rawn pe vek a, i ti ropui lutuk.

    ReplyDelete
  10. illusionaire, ekhai pu kimbawih, chutiangin i lo interest tih reng reng ka lo hre lo va. Ngawi teh, remchangah i rawn tel ve theihdan ngaihtuah chi a nih chu.. Nangni ang mithiam phei chu rawn tel ula, Zofate tan a tangkai lehzualin ka ring.

    ReplyDelete
  11. Tawk ropui bik mange aw..... Human Rights lam ah sawi tur nei ve lem lo mah i la.. Salma Hayek te hmel hmu tur chuan ka in peih reng asin maw le!! ha ha

    TAk tak a... khitiang report chhiar khi nuam takzet...

    ReplyDelete
  12. Puia, i ti ropui thin hle mai. Zofate tan ke han pen zel ang che.

    ReplyDelete
  13. @VaiVa, ekhai, tilawmawm e. Salma chungchang kha chu kan hotute pahnih Faka leh Avena hi chu awm se, an che fuh leh awm si a, te ka ti rilru a.. :)

    @Chhuantea, i tilawmawm hle mai. Ni e, theih ang angin khawiah pawh Zofate tan kan ti zel a ni ang chu.

    ReplyDelete
  14. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  15. from Zorun to UN geneva..! va ropui em, Mizopa ngat..ka chhuang che.

    ReplyDelete
  16. Hotupa, ka bengvar hawk mai, i blog hi chu a pan manhla ngawt mai. Salma i chu sap chibai in inchibai zauh lo anih chu maw le :)

    ReplyDelete
  17. @awzzman, ti lawmawm thin e. Tunlai i reh ang reng. In awmna lam Zofate in tha tlang maw?

    @amuana, ekhai hotupa. I reh riau, i blog pawh ka lut thlawn ngun ta khawp mai. Han update hram teh khai.. khua a har thin e.

    ReplyDelete
  18. fiamthu lampangin update zeuh e hotupa.

    ReplyDelete