Tuesday 10 April 2007

Mother's Day (Chun'nu tan)

by: LP Sailo



"Chun'nu Lunglawm kim ve nan, ka neih rohlu hmangaihna hlan let ve nang e! Run timawitu Ka Nu kiangah chuan a hrailengten nui hiau par tlanin hlim zai kan vawr thin! A ni, a hmangaihna chuan a fate hrui angin min phuar tlat a, a rilru leh suangtuahna chenin min tuam thin. Aw, he ti em a hmangaihna ril hian a ni maw a fate min lo hmangaih le, keizawng sakhming chullo ka chun'nu nunnemi hriatreng nan nghilh loh par hlan zel ta nge!"

A hmasain Mother’s Day tia kan hriat lar, Nute Ni lo chawrchhuah dan tlemin han thailang hmasa dawn ila; Kum 1600 vel khan England ramah chuan Mothering Sunday tiin Easther Sunday atanga Ni 40-na ah Nu te chawimawina ni atan an hmang tawh thin a.


Tin, Kristianna in Europe khawmualpui a tuam chhoh zel takah chuan a hnu deuhah Mother Church tiin an nu te chawimawina ni atan Pathianni ni khat chu an lo serh hrang tan niin alang. Tichuan, Kum 1872 vel khan USA-ah an hmelhriat chho veleh a, kum 1907 khan Pi Ana Jarvis leh a thurualpuiten theihtawp chhuahin mi pawimawh tak tak Minister te, Business mi te leh Politician hote hnenah ziakin National Holiday a hman ni turin an lo nawr chiamna chu an hlawhtling chho hle a, kum 1911 phei chuan state tinten an hmelhriat chho tawh a ni.


A hnu deuhah an President Woodrow Wilson chuan 1914 kumah official-in National Holiday atan a lo puang ta bawka. Tin, hetih lai hian Europe ram thenkhat, Denmark, Finland, Italy, Turkey, Australia, leh Belgium ram te pawh hian Mother's Day chu May thla chawlhkar hnihna Sunday-ah an lo hmang ve thin tho bawk. Chumi zulzuiin USA pawh hian May thla chawlhkar hnihna Pathianni chu an lo hmang ve ta a ni.

He ni pawimawhna hi sawi teh chiam ngailova hrethiam mai turah in ngai ila; Hringmi kan chan chhunga kan nun tidanglam theitu leh tikhawlo theitu chu kan nu te hi an ni a. An rilru puthmang a zirin an fanaute kan felin kan sual thei a ni.


Khawvel missionary ropui leh communist kulhbang su tlanga Lal Isua chanchintha hriltu pa huaisen leh dik Krista Tawrhna(Tortured for Christ)tih lehkhabu ropui ziaktu Rev.Richard Wurmbarnd te chuan "Ka nu ang hi khawvela nu zawng zawng te hi ni teh reng se, khawvel hian Tanin(Prison) a mamawh lo tawp ang" a lo ti hial mai a ni.Tin, Khawvel doctor hmingthang leh lar tak Siamese naute phir lu inzawm tlatte pawh dam biai a zei damtu miin Gifted Hand tia an koh hial Dr.Benjamin Carson, MD(Pediatric Neurosurgeon) chuan 'ka nu hi tuna ka dinhmun min hruaithlengtu a ni a, a mi enkawlna avanga vawinni hi thleng thei chauh ka ni' a ti. A nu tawngtai sakna leh enkawlnaah lawmthu a sawi bang thei lo.

Heng kan tarlan thenkhatte atang pawh hian pa tello va Nu te thil tih ropui theih zia an tarlang a ni. Keini Zofate zingah pawh Nute pawimawh zia sawi thei kan tam ang a, Nu hmangaihna ropui zia leh ril zia uar taka sawi tur nei kan tam awm e. Hmanlai deuh phei chuan paberin tapchhak kilah hnang hlai pahin nu ber bai chhuan a vil saka, nu berin puan a tah san hlauh hlauh thung a, chutihlaiin a bai chhuan a lo phul liam meuh chuan, pa berin, "ekhai! Mama nu i bai chhuan a so liam e, Fate u lawm rawh khai!" a ti thin. Bai so liam lo chu bai fuh lo tihna a ni a, nu ber bai a so liam barh barh erawh chuan chhungkaw lawm a kim thin. Pa berin chu chu hriain tapchhak atangin a thai duhlai chu a ko thuai thin reng a ni.




Chhungkaw tihlimtu leh nun ti famkimtu chu Nute hi an ni a. An tello chuan hringnun hi a nguai ngiai a, a khawhar thlak ngawih ngawih thin. Chhungkaw hlimna thuruk kawltute an ni a, nu berin inchhungkhur a awp lum thiamdan a zirin chhungkaw nuam leh chhungkaw hreawm a siam thin. Chhungkaw nu ber awplum lohna inchhungkhur chu a rethei a, dam lai thlanthim ang maiin a thim mup mai thin a ni. Kan naupan lai deuh hian Kan thianpa kawmngaih tak pakhat chu a nu'n hunlo takah a boral san avangin nu nei lo a lo ni ta reng mai a. Vawikhat chu Mother's Day a lo thlenga, Biakin-ah Nu-te chawimawina hun hmangin mifaten an nu te chu pangpar mawi tak tak an hlan a, lawmthu an hrilh laiin, a ni chuan nu nei ve tawh lo a ni tih a in hrechhuak thut mai a, Mi faten "ka nu i mi enkawlna avangin ka lawm e" an tih sap sap laiin a ni erawh chuan hrilh tur nu a nei ve ta lo. A rilru suangtuahna vakvel chuan a nu ngaih a tizual a, a biangah mittui lo luang chhuak chuan a ka a hup zo ta lo, a trap ta zawih zawih mai a, a nu hmangaihna chhang let hman lova kha leh chen a lo awm kha a in thiam thei lo va, na a ti a, hreawm a ti a ni. Aw, ka nu khan min la dam pui ni se ka hmangaihna hian a va tuam let dawn chiang em tiin a thinlung atanga rawn hnam chhuak zawih zawih a mittui chu a hul hlei thei lova, Mother's Day a lo thlen apiangin a thinlungah a nu hmel a lang thar leh thin.

A nunna pe a, an hmangaihna chhiarsen rual loh thuk leh ril Lal Isua hmangaihna hnaih bertu chu Nuin a fate a hmangaihna hi a ni. A ni, Nu chuan a fate a hmangaih a, a rilruah an awm reng thin. A thinlung zawng zawng a pe a, ram hla taka an awm pawhin a tawngtai sak a, a hrereng thin. A suangtuahna vakvel chuan a fate a awmpui a, tawhsual leh hreawm tinreng an tawh hlauvin thindama awm har a ti a, a hmangaihnain nitin a awmpui thin. Pa ber lung tih awi loh hlauvin hreawm tinreng a tuar huam a, a tuar chhuak thin. A ni, Nu te hmangaihna hi a thuk a a sang a, a ril bawk a ni. Nausen kan nih a ta hnuntui nen a fate min chawm liana, hnute tui a lo neih tam nan, a tui tih lem loh hriselna tam tak a hmawm luih hram hram a ngai thin.


Chaw kan ei theih hma a ta chaw min fah thin a, kan tlei loh hlauvin min awi nileng thin. Kan lo seiliana kan hrisel loh hlauvin kawng engkimah a tha ber min zirtir a duh a, zirna run kan belh chinah phei chuan a rilru zawng zawng mai chu a fate enkawl nan a hmanga, hreawm tinreng karah a hmangaih hrin fate tan a theih tawp a chhuah thin. An sual pawha ngaidam a, thu tha leh zirtirna dik kawhhmuha ngilneihna tinrenga enkawl thintu an ni a, Sual rawng kan bawlin a muhil ngai lo va, a rilruah a fate a ngaihtuah reng thin. A ni, Nu te hmangaihna chuan a fate a tuam tlat a, a endawng ngai lo. He ti khawpa hmangaihna nena min enkawl thintu kan nu te hi kan chawimawi ngai em? Kan tana an thinlung petute hi kan hmangaih let meuh em? hmangaihna chuan hmangaihna vek a phut let tlat a sin.


Kan hmangaih ten min hmangaih let si loh chuan kan rilru a na a, kan nun a hlim thei lo thin. Nu-te chawimawia hmangaih let nachang hre lo khawpa kan bo a nih chuan inenfiah kan mamawh tihna a ni. Hmangaihna nena min chawmliana min enkawltu kan nu te hian hmangaih let an va phu em! khawvel ram tam zawkten NU te tana NI an siam hi a ropui a, keini pawhin thinlung leh tih tak zetin kan nu te kan hmangaih let ve zia kan tilang ve dawn lom ni? ka nu ka hmangaih che a sin, I mi enkawlna avangin ka lawm e! kan ti ve ngai em? Zofate hian zir tur kan la nei tam awm e. Kan nu te hi chawimawi a, duat taka enkawltu ni ve turin kan thinlungte i sawiharh thar leh ang u.

Hla thu chuan; Ka chunnu kiangah ka lunglawm a kim, Ka rilru hahin min chhawka, ka tana a rilru min pekna te, min tawngtai sakna te kha a va hlu em. A hmangaihna chuan a hraite min tuam lum tlat a, suahsual rawng kan bawlsanin hlim ni reng a nei ngai lo. Heti ema hmangaihna nena min chawiliantu ka chunnu tan, enge tihsak ve theih ka neih aw! thil ropui tak tihsak thei lo mah ila, ka tih theih awmchhun a hmangaihna chhanlet chu ka bat a ni zawk e. tiin.

Lalsangzuali Sailo hla phuah fuh zet "Thlan Nung" tih Hmingtea Chhangte sak hi ngun takin lo ngaithla ve ta che: