Friday 18 July 2008

Mizo Hun Pawimawhte "Part II"

"Mizo Hun pawimawhte" hi Part II hian a hmawr ka han bawk tawh mai ang a, chhinchhiah tur tam tak leh hriat ngei atana tha tam tak a awm a, a zawng a za chuan kan tarlang seng awm lo ve. Tin, pawimawh tak tak si, mahse ka hmaih palh tlat si te pawh a awm ngei ang. Chhiartuten min lo hrethiam a ni ang chu. Hun neih a har a, hmana ka hriat sa te kha ka chiang tawh lo va, ka han zawnga, a awmna ka hre leh tawh mai thin si lo, tin a dik zawk hriaa min finchhuah theih phei chuan ka tan rimawi tak a va ni teh lul dawn em. Ka in keu rei lutuk dawn e..:) Min lo ngaidam phawt mai teh u.. :-)

--------------------------

Kum 1794 hian Pasaltha Vanapa (Thangzachhinga) a lo piang a, Vanhnuailiana pasaltha a ni a, kum 1871 khan a thi. Tualte Vanglai kha an vanglai tak a ni.

Kum 1850 hian Pasaltha Zampuimanga (Thangmanga) chu Zampui khuaah a lo piang a. Vanhnuailiana pasaltha a ni. Kum 1910 khan a thi.

Kum 1853 hian Pasaltha Neuva chu Zawngtah khuaah a lo piang a. Lianphunga pasaltha a ni. Kum 1888 khan a thi.

Kum 1885 hian Pasaltha Chawngbawla chu Seipui khua (Lunglei) ah a lo piang a. Kum 1934 khan a thi.

Kum 1858 hian Pasaltha Saizahawla chu Khawruhlian khuaah a lo piang a. Pawibawiha (Lalnilena) Pasaltha a ni. Kum 1913 khan a thi.

Kum 1872 hian Mizoram leh Tripura ramri kham fel a ni.

Kum 1880 hian Pasaltha Taitesena (Ralthatchhunga) chu Khawrihnim ah a lo piang a. Hrangvunga pasaltha a ni a, kum 1902 khan a thi.

Kum 1865 hian Pasaltha Khuangchera chu Reiek khuaah a lo piang a, kum 1890 September 24 khan a thianpa Pasaltha Ngunbawnga nen Tlawng kamah British Sipaiten an kap hlum.

Kum 1892, January 29 hian British Sawrkar chuan Calcutta khawpuiah Chin-Lushai COnference an ko a. Hetah hian Zohnahthlakte chu rorelna pakhat hnuaia dah ni se tia rel a ni a. Mahse, an ti hlawhtling hman ta lo niin alang.

Kum 1894 hian Mizorama sikul hmasa ber Macdonald Hill, Aizawlah hawn a ni.

Kum 1895, October 22 hian Mizo Tawnga lehkhabu hmasa ber "Mizo Zir Tir Bu" (A Lushai Primer) a chhuak.

Kum 1900 hian Mizoram leh Chin State ramri kham chu nemngheh a ni.

Kum 1902 hian Mizo zinga Hla phuahtu hmasa pawl ber C.Z.Huala, (Chhakchhuak Zawnghuala hi a pianpui hming chu Saikhama a ni daih a) Lianthuama leh Zokungi te fa upa ber a ni a. September 28,1994 zing dar 1:50 khan nat lawkna em em pawh nei lovin he leia a lo tem lawk tawh "Beulah Land" chu panin Jordan lui ral chu a kan ta a ni. C.Z.Huala hian hla 7 chiah a phuah a, heng a hla phuahte hi Vanram ngaih hla vek an ni.

Kum 1902 hi Kristian khua ni hmasa ber turin Sethlun khua chu Kristian ah an in pe vek.

Kum 1904 hian Mizoramah Baptist Kohhran a lo ding tan a, Inkhawmna hmasa ber chu January ni 25 khan Sethlun Biak Ina neih a ni. J.H. Lorrain(Pu Buanga) leh F.W. Savidge(Sap Upa) te bul tuma din a ni.

Kum 1906 hian thingtlanga hmasa ber ni turin Khandaih (Phullen) ah Sikul din a ni.

Kum 1914 hian Capt. C.Khuma (Challiankhuma) Maymyo Sanapui tih ziaktu chu Ailawng khuaah a piang a; Kum 20 mi lek niin 1934 khan Burma sipai a zawm a, kum 38 zet sipaia a tan hnuin 1972 khan a pension ta a ni. Burma Mizo zinga Captain kai hmasaber dawttu a ni. September ni 27, 1990 khan hun rei tak a lo tuar tawh cancer natna chuan a lei taksa chu a hneh ta a, Rangoon-a ama chenna In-ah a thi ta a ni.

Kum 1914, February 20, hian Vanghnuaiah Mizo hla kungpui Rokunga chu Pu. Thanghluta Hmar leh Zaliani ten an hring a. July 12, 1969 khan a thi.

Kum 1925, January 9 hian Peter Thangphunga Chhakchhuak leh Saichhungi te chuan Fapa duhawm tak J.F.Laldailova An hring. Catholic an ni bawk a, Baptisma a chanin Joseph Francis (J.F) tih hi a Kristian hmingah an belh ta a ni. Mizoram Catholic Kohhran-a Baptisma chang hmasa ber a ni nghe nghe.

Kum 1927 hian MNF hruaitu Pu Laldenga chu Lianhlira leh Darchhungi te fapa 3-na ni turin Pukpui khuaah a lo piang a

Kum 1945 hian Mizo inchai chak Lalkulha chu N.Vanlalphaiah a lo piang a.

Kum 1957 January 25 hian a vawihnihna atan Mizo District (Now Mizoram) Inthlanna neih a ni.

Kum 1959 hian Holy Bible pum chu Mizo Tawnga lehlin zawh a lo ni ta. He mi kum vek hian Mizo District pawna District aiawh All India School Games, Bombay ah Thanglianchhunga Zarkawt, Thangsailova Zarkawt, K.Lalzuala Maubawk, K.Lalreia Republic, leh K.Lalrawna Mission Veng te an kal.

Kum 1960 hi Mizorama Mautam vawithumna a ni a, Mizoram Hmeichhe Presbyterian Conference hmasa ber neih kum a ni bawk.

Kum 1961 hi MNF din kum a ni a, Tin Mizoramah Jehovah Witness a lo ding ve bawk.

Kum 1962 hian a vawithumna atan Mizoramah inthlanpui neih a ni. He mi kum vek hian Mizoten Sport lama Trophy hmasa ber R.K Memorial Challenge Football chu Karimganj atangin an hawn.

Kum 1963 hi Mizoramah Boxing Association din kum a ni a. A khaipa te chu Pu L.N tluanga, Pu L.Pachhunga, Pu Thangchhuaka leh Pu John Lalkaisanga te an ni.

Kum 1964 hian Mizo hmeichhe zingah Medical Doctor(MBBS) hmasa ber lo ni turin Lalengi Khiangte, Lunglei chuan a rawn zir chhuak ta. He mi kum vek hian District Hockey Tournament Championship chu Imphal atangin Mizoramah hawn a ni a. Hei hi Mizoten Hockey Trophy an lak hmasa ber a ni.

Kum 1966 (March 6) hian MNF Movement chu a intan ta a. Mizoram chu rambuaiah puan a lo ni ta a. India Sipaiten Aizawl an Bomb chiam bawk.
Tin, kum 1966 tho hian The Zion Church of God (Israel) tih chu MIzoramah a lo ding ta bawk a.

Kum 1968 hian Manipura Mizo thu leh hla tuimiten "The Mizo Literature Society, Manipur tih an din.

Kum 1970 hian Mizoramah Inthlanpui vawilina neih a ni.

Kum 1972 hian Mizoram chu Union Territory ah hlankai a lo ni ve ta a. He mi kum vek hian MLA leh MP an lo inruat ve ta bawk.

Kum 1976 hian Kohhran dangdai tak "Pawl Lo Pawl" a lo chhuak a.

Kum 1978 hian Lalchhungkua pawh a lo ding ve ta bawk.

Kum 1981 hian a hmasa ber atan Hrangbana College-ah Commerce exam a ni.

Kum 1981 hian MPC Sawrkar chuan Bairabi ah relkawng siamna tur Lungphum an phum.

Kum 1983 hian Subroto Football ah Madhyamgram School, West Bengal leh Mizoram an inkhel a. Hei hi Mizo naupangte infiam Live TV kan hmuh hmasak ber a ni.

Kum 1982 hian MPC Sawrkar leh CM ni bawk Brig. T.Sailo chuan Serlui Micro Hydel Power Project foundation Lung a phun. He mi kum vek hian Mizo Youth of America chu USA ah din a ni.

Kum 1984, January 14 hian Manipura Mizo khawsate tan Mizo People's Convention (MPC) Pawl din a ni.

Kum 1985 hian MPC Sawrkar chuan Tuirial Air-Field a buatsaih tan.

Kum 1985 hian Mizoramah Nunna Lalchhungkua din a lo ni ve leh ta bawk a.

Kum 1986, June 30 hian MNF te chu ramhnuai atangin an rawn chhuak ta bawk a. (Peace Accord An signed kum)

Kum 1987, February 20 hian Mizoram chu "State" hlankai kan lo ni ta a.

Kum 1988 hian ZoRo (Zo Re-unification Organisation) Chu din a ni a, Chairman atan Brig. T.Sailo thlan a ni. COnvention hmasa ber atan Champhaiah May 20 khan Hnam thuthlung te siam a ni. He mi kum vek August 24 hian Mizoram Chief Minister hmasa ber Ch.Chhunga a thi.

Kum 1990, July 30 hian MNF Dintu leh an President nilai Pu. Laldenga chu London ah a thi. He mi kum vek hian Zoramthanga chuan 6th MRF World Cup ah India tan Bronze a lo la tawh a. Hei hi India ina International a Medal kan lak hmasa ber a ni a. Mizo nih a tinuam hle bawk.

Kum 1991 hian Mizoramah MP (Lok Sabha) thlanna neih a ni a, hemi kum May 21 hian India Prime Minister Rajiv Gandhi chu thah a ni.

Kum 2002 hian Lalfakawma (Faktea) Rawngbawlna a lar hle.

Kum 2006 hian Khawvela Hmeichhe Boxing Champion ni turin "4th World Women Boxing Championship 2006 Delhi atangin Aizawl Dinthar veng nula Jenny Lalremliani chuan hnehna Nopui a rawn hawn a.He mi kum vek hian "Mizo thu leh hla kungpui" Padma Shree Lalsangzuali Sailo leh Padma Shri R.Vanlawma te thih kum a ni.

19 comments:

  1. E hotupa..bengvar thlak lehhle mai.Ka lo dahtha hmak e.Ti lawmawm e,dahthat tlak i rawn post thin a.

    ReplyDelete
  2. sekibuhchhuak, i tilawmawm thin e. Keipawhin ka dah that a ngai tawh ang. Hmana ka list ho ka hardisk chhiaah a awm vek a. Ka hriat pawlh deuh nuaih bawk si a, a bu ka neih ang ang ka han keu leh chiam a, hun a duh rei khawp mai. Engpawhnise, a nih ang ang hian ni rih se, hriat duh zual a awm chuan min hrilh hreh lo dawn nia.

    ReplyDelete
  3. part III na pawh ti dawn em?? keep it up tha ltk ringawt..a lakkhawm pawh hi hahthlak tham viau ang ka ring!

    ReplyDelete
  4. aw...part 2 ah chuan hei baptist din kum pawh ka hmu ta e.. tha e... hehehe..

    ReplyDelete
  5. hehehe, Baptist ber ber kan hmaih phal ten..:) mahse part 1 lama kan dah kim nghal vek chuan part 2 a ti hlulo ve thei alom ka nau puii..:)

    Part 3 chu thil dangin part tih tel tawh kherlo hian kan la chhunzawm ang chu..:)

    ReplyDelete
  6. Boss, heng lam hi ka thil mamawh lian, Mizoram history hi ka hre lo lutuk a school ah lo ngai pawimawh lo nasa mai thin kha ka inchhir nasat ber pawl ani. I titha lutuk rawn ti zel teh, kan lo chhiar uluk thei ania..

    ReplyDelete
  7. Nia he post leh part 1 te chu Permamnent Bookmark chi ngei ngei.

    Hotunu Jerusha in i ziah an chhiar vawng vawng chu a rilru a lo awm hmasa ber tur chu "Natinge Pasaltha ho khi Mipa vek an nih a? Hmeichhia pasaltha an awm ve lo a mi? In va sexist hlawm ve a!" tih a lo ngaihtuah hman ka ring hrim hrim

    :-D

    ReplyDelete
  8. @kimkims - Nope, hmanlai nun nen kha chuan hmeichhe pasaltha awm lo kha chu ka pawm thlap a, chuan tunlai world ah chuan hmeichhe pasaltha mipa pasaltha aiin an tam zawk bawk sia - phun na vak tur ka nei lo he topic ah chuan. :DDD

    ReplyDelete
  9. e khai Tualte vanglai...!!! a va lo rei tawh ve maw! ka var leh ta hawk mai....

    ReplyDelete
  10. @jerusha, i tilawmawm thin e hotunu, i aw-ka hian min tiphur thin si a..:)

    I han sawi ang hian hmanlai kha chuan Mipa lo tan chuan ral han beih kha a awl dawnlo em asin tiraw.. Mahse, khatih lai pawh khan Lalsavunga nu Zahau lal fanu Khuangtiali kha chu pasaltha nih phu khawpa huaisen a ni a. Khami avang khan Lalsavunga thlahte hi an huaisen lehhzual niin an sawi thin a. Hetiang hian; Lalsavunga,Vanhnuailiana,Ropuiliani,Buangtheuva, Lalburha, etc.. te hi an hunlai chuan huaisen lar tak vek an ni.

    @kimbawih, hotupa hi chu mi han khei zeuh dan te hi i va thiam bik thin em,, min zirtir tur pawimawh tak pakhat a nia aw..Mahse hotunu hi a zaidam fu si a, kawrawh chheih thinrim dan i zawng tlang teh ang hmiang..hehehe.

    @Awzzman, Naufel tak kan nei hi kan lawm a nia.. kan thla a muang bawk si..:) thanks.

    ReplyDelete
  11. part 3 chu a chhiartute duhna avang liau liau in han ti leh law law la :)

    ReplyDelete
  12. Hotupa thil chhinchhiah thei leh chhinchhiah peih mi, mi chengvawng tak kan neih manah ka thil hriatloh tha tha te chu ka hriat belhchhah leh ta. Ka save leh hmak mai e. Hotupa, kan lawm e. Saalaaam kan buk a che dam reng rawh :)

    ReplyDelete
  13. @Luliana, ekhai welcome hotupa.. nang teh lul i rawn len luh hlawl chu. kan phuisui sawtah kan ngai..:) Part 3 chu nangni kutah awm tawh mai se..kan upa ta deuh nge ni lehkhabu bih ngur ngur a lo tih reng theih loh..:) thanks.

    @amuana, ekhai hotupa, kei teh lul, chutia hotuten min han fak chu ka phuloh malsawmnaah ka ruat hmiah mai e.. ka lawm em em. Topic dang han ziah leh te pawh min tichak sawt thin..:)

    ReplyDelete
  14. hei poh a va tha in ava hlu em tun leh thang leh thar zelte tan....

    ReplyDelete
  15. Khandaih khuaa Sikul din kum hi 1906 ni lovin 1903 zawk a ni e.

    ReplyDelete
  16. Khandaih lal Vanphunga Sailo phalnain Zosap missionary te chuan August ni 1, 1903 khan Khandaih khuaah Sikul nghet an din a, Sorkarah pawmpuina leh tanpuina an dawng zui nghal bawk.

    ReplyDelete
  17. Khandaih lal Vanphunga Sailo phalnain Zosap missionary te chuan August ni 1, 1903 khan Khandaih khuaah Sikul nghet an din a, Sorkarah pawmpuina leh tanpuina an dawng zui nghal bawk.

    ReplyDelete
  18. Khandaih khuaa Sikul din kum hi 1906 ni lovin 1903 zawk a ni e.

    ReplyDelete