Thursday 11 September 2008

"John Calvin" Thlan-ah

-LP Sailo

Presbyterian kohhran tan chauh pawh ni lo, kohhran dangte tan
pawha mi pawimawh tak Reformer John Calvin-a phumna Thlanmual chu hmuh tumin Geneva khawpui va kalin kan va hmu ta ngei a, kan va lawm em. Kan beisei ang takin Thlanlung ropui tak leh pangparmawi ber berte khawiin lo vul chuk lem lo mah se, kum 600 laia rei tawh Thlan hi a la hnum hle a, a thu inziak pawh dar pheka ziak a nih avangin fiah kaka chhiar theihin a la awm a, tha taka enkawltu an awm tih a hriat theih a ni. Tin, he thlanmual hi Geneva khawpui, Zirna leh a kaihnawih thila miropui tak takte phumna bik a ni a. Thlanlung danga thu inziak vel chhiar pawh a manhla ngei mai.


Tuntumah hian John Calvin-a chanchin sawi ka tum lo va, eng mi nge a nih tih pawh sawi tam a tul kherin ka ring lo. A bik takin Presbyterian kohhrana lawi tan chuan naupangte pawhin kan hre vekin ka ring. He miropui hi Zofaten kan hmelhriatna erawh a la rei lo hle a, kum 100 awrh chauh a la ni awm e. Chu pawh Wales missionary-te atanga hmelhriat chhawng ve leh chauh kan nih avangin a pianpui hming diktak pawhin kan lo hre ngai lem lo va. Mizote pawhin kan ti "John Calvin" ve ta zel niin alang. Amaherawhchu, he French Pachal John Calvin-a hi a pianpui hming dik tak chu "Jean Calvin" tih a ni a. Hei hi a thihni thlenga a put leh a Thlanlunga inziah dan ngei pawh a ni. French Tawng erawh chuan "Jean" tih hi "Zawn" tih ri anga lam tur a ni thung.


Tin, a rawngbawlna hmun leh a khawsak tamna Strasburg leh Basel khawpui lamah chuan "Johan Calvin" tiin an hre ve thung a. Keini Mizote pawhin kan ziak dan pangngai takin "Johana Calvin" ti ve ta mai ila, chutiang chiah chu a ni a. German tawng chuan "John" hi "Johan" an ti a, Strasburg hi tunhma chuan Germany lama bet thin a nih avangin German tawng an hmang thin ve bawk. Tin, Basel khawpui pawh German tawng hmang an ni a. Hnam ropui leh upa zawkte hian an tawnga "Ziak Dan" hi an lo ngai pawimawh hle mai tih a hriat theih. Keini Mizote erawh English hovin an ti "John" avanga ti John ve mai kan nih miau avangin "John Calvin-a" kan lo ti ve ta a nih ber chu. Engpawhnise, French tawnga "Jean" tih leh English tawnga "John" tih kan hriatthiam theih nan ka han sawi zauna mai a ni e.


Tunah chuan kan va hmuhdan leh hmuh ngei tuma kan beihna lam tlemin lo tarlang ila; Wales rama awm kan Zoram Synod Pastor Rev.Lallawmzuala Khiangte te chhungkua Paris atanga rawn lut te nen tluang takin Geneva Rail Station (Cornavin) ah chuan kan inhmu hlawm a, hlim taka kan in chibai lawp lawp hnu chuan zingchaw kan ei zet a, tichuan kan fan duh hmun pawimawh nia kan hriat te kan sawi tlan hnu chuan a hmasa ber atan lungrual takin Pu John Calvin-a thlan hmuh hmasak ber chu kan tum tlang ta a. Tichuan, a awmna tura kan rin ber Geneva Thlanmualpui (Simetière) chu city bus number 10 nen chuan kan pan ding ta vang vang a. Kan han thlen chuan, Thlanmual ropui tak mai pangpar mawi tak tak chitinreng mai hi a lo vul chuk mai a. John Calvin-a thlanlung nia kan din chu kan han phek zawn ngawt dawn a, mahse, a awmna hmun hriat sa loh chuan han hmuh ngawt theih a ni dawn lo nia kan hriat tak avangin a thawktute chu zawtin kan thiam tawkin French tawng leh English pawlh deuh ang takin "Khawiah nge Reformer John Calvin Thlan a awm?" kan han ti a,... Ekhai, in rawn kal sual a ni e, hetah hian a awm lo va, khawpui chhung thlanmual zawkah a awm. Bus number 10 nen hian kir leh vang vang ula, "Hotel des Finances" tih hmaa Bus dinnaah khan chhuk ula, ding lamah in peng hlek ang a, thlanmual kawng inhmu mai ang" min lo ti a. Hun kan neih tlem teh lul nen, kan kal fuh mai lo chu pawi kan ti hle mai a. Mahse, tluang takin an sawi ang chuan khawpui chhunga thlanmual te tak te, mibik te chauh an phumna ni awm takah chuan kan lut fuh thei ta a.


Chu thlanmuala phumte hming inziahna hmunah chuan kan han zawng ta char char a, number 707-naah chuan "Jean Calvin" tih kan hmu ta a, chumi lo chu Calvin tih dang reng reng an awm si lo. Keinin "John Calvin" tia kan lo beisei avangin kan mi zawn thlanmual chu kan hmu lo mai awm ma nge aw, kan ti hman tawh a. Mahse, French tawngin "Jean" tih chu John tihnaah kan ring ta a, kan phek zawn ta a. Reilo teah kan hmu ta a. A thlanlunga thu inziakte chu kan thiam ang angin kan han let ta a, kan zawn ngei John Calvin-a thlan chu a ni chiang e, kan ti thei ta a ni. Kan beisei angin thlanlung ropui tak ni lem lo mah se, a awmna hmun hi mibikte phumna leh hmun fianrial tak mai a ni a. Mizofate zingah John Calvin-a thlan hmu hmasa ber kan niin kan inhria a, thla lakpui hmasa ber pawh kan niin kan inring, Dik tak maw! Min hruai thlengtu Pathian hnenah lawmthu sawi kan sawi e. Geneva-a Old City an tiha "John Calvin Museum" erawh kan tlawh hman ta lo.


A thlanlunga Inziak te hetiang hian Sap tawngin kan han let a:

"John CALVIN (1509-1564) French reformer, born 1509 in Noyon, died in Geneva in 1564, eager follower in Lutherism, had to leave Paris in 1533, staying afterwards in Strasburg, Basel and Geneva where he finally settled. He wanted to make this city an example and introduced strict laws."



PS/ He thuziak hi kum 2006 a mi daih tawh kha a ni a, ka dahthatna ka hriat tak mai loh avangin ka tarlang lawk thei lo va, vawiin hian a harhcopy ka hmu chhuak a, ka han tharthawh hnuhnawh leh a ni e. -Puia