Tuesday 13 October 2009

‘Goodbye Zoram Rose’

Lalsagzuali Sailo thih champha October 14 kan lo thleng leh ta e. A thi tih ka hriat veleh a, amah hriatreng nana ka thuziak kha thur chhuakin ka her lum leh e. -Puia


Tukin chu Inrinni a ni a, tuk dang ang bawkin ka computer ka han ‘on’ a, Zoram chanchin thar a awm dah lawm ni tiin website thenkhat ka han hawng a, chutah chuan “Padma Shree Lalsangzuali Sailo passed away” tih thupui ka han hmu zet chu hun rei tak atanga ka lo rap tawh, a taka thleng tura ka phal thlawt loh avanga ka ngaih ka tih that luih hram hram thinnate chuan min chhan zo ta lo. Pi Zualbawihi a boral ta tih ka hriat veleh ka thiante ka han be kual a; amaherawhchu vangkhua a ngui thlawt! Tu hi nge hlim zo ang a, tu hi nge nui thei ang? Zoramparmawi a lo tliak ta mai hian nu leh pate mai ni lo, pi leh pute ho pawh ni mai lo, he mizo thang leh tharte hi a nghawng lo thei lo va, sun lo thei tunge awm ang? A nā ka ti vawng vawng a, sawi leh tur chuang a awm lo, a nā hi a ni tawp mai. Hringnun hi a lo makin a lo rapthlak mang e tia tah hawm hawm mai ka nāp a, weekend hlimawm tak thin kha ‘Lungngaihna Weekend’-ah a lo chang ta a ni.


Naupang ka nih laia ka hla sak zin ber chu Pi Zualbawihi hla Kumhlui thlahna te leh kristmas hla dangho kha a ni a, rilruah hian a thi thei tawh ngai lo. Ram dang leh hmun hla takah awm thin mah ila, heng a hla mawite hi thinlaiah a cham tlat tawh a, a thuziak leh thil dang tam tak a tihte chu ropui hle mah se, heng a kristmas hla mawite hian Zofate thinlai a hnźm a, ama irawm chhuak deuh vek a nihna hian a hlutna a tichiang lehzual a ni. Mahse a satu Pi Zualbawihi erawh hmuh tur a awm ta si lo.... Hrilh a hai, a na vawng vawng tih mai loh chu sawi tur avang a ni e.


Thu tam tak ziah ka tum lo va, Pi Zualbawihi leh keima inlaichinna erawh tlemte tarlan ka duh ve a, chu chu a mi duhsakna hi a ni. Ka thuziak fahrah tź tź, Lelte-a mi hi a lo chhiar ve kauh kuah thin a ni ang chu, vawikhat chu Switzerland atangin ka han call a, min lo ral hriat ve hle mai hi a lo ni a. Ka tan chuan thil awihawm loh han tih phal rual ni lo mah se, awih a har a, ka mizo hmeichhe ngaihsan ber leh ngaihhlut ber mai a nihna te han hrilh hrep ka duh laiin thil dang kan titi ta zawk a. Mizo hmeichhe dinhmun te leh thu leh hlaa mizote hmasawn dante a ni a. MAL hmalak dan te ka zawt ve bawk a, ropui ka tiin ka lo lawm ru ve em em a ni. Tichuan, “Pi Zualbawih, eng nge ka lo thawn ang che? Han sawi teh” tiin ka zawt a. “Min ‘pi’ suh, min ‘ni’ zawk rawh,” ti chungin a nui bawrh bawrh a. Kei chuan, “A nih, Ni Zualbawih han sawi la...,” ka ti a. “Engmah a ngai lo, Sap ram chhuak lehkhabu ka duh a, Topic lam pawh ‘World Women Enviromental Activists” a ti a. “Chutiang chiah chu i hmuh loh pawhin khawvela hmeichhe entawn tlakho chanchin chuanna hrim hrim pawh a pawi lo,” a ti a. Sap tawng takin “OK” ka han ti khauh a, tichuan a khat tawka ka han call zauh zauh bak chu ka reh leh ta vang vang a.

Tichuan Nikum 2005 khan a lehkhabu ka la chhiar ve loh ho “Ka Hring Lamtluang” tih te, “Tlawm ve lo Lalnu Ropuiliani” tih te leh “Khuangthli” tih bute chu ka lo chhiar ve ngei atan a īt a, “Ka rawn thawn ang che,” a ti a; amaherawhchu lehkhabu inthawn hi a bu man aia a thawn man a tam zawk thin avangin ka tlawmngai deuh a, “A ngai lo, mimal rawn kal remchang an awm mai ang,” tiin ka hrilh a. A hnuah rawn kal remchang mai tur an awm avangin a rawn thawn tum ho chu ka pu(Lalthathanga Sailo) chuan mi va lamsak a, lawm takin a kawm chhung lamah hian thu tlem te te a ziak zung zung a, sikul kal mai tur a nih avangin a ziak sei hran lo nā a, a mi duhsakna thute a nih avangin ka tan a hlu takzet a ni. Tichuan, a thlawnin a lehkhabu pathum chu ka kawl ve ta ran mai a, vawi tam ka chhiar chhuak a, Lalnu Ropuiliani chanchin phei chu a ngaihnawm mai a ni lo va, ka tan chuan hriatna robawm a tling takzet a, kan thlahtu thenkhatte hming ka han hmu ve phei chu ka lawm ve em em a ni. Amah pawh ka han phone leh a, comment ang reng han hrilh pah fawmin tha ka tih thute ka han sawi a. Ani chuan tawngkam mai ni lo, ziak ngeiin min rawn hrilh la, “Chhut leh hunah ‘feed back’-ah ka lo dah ve ang e,” a ti nghe nghe a ni.


Hun a kalzel a, kumin kum tir lama a fapa a boral tihte ka hriatin amah ngei han biak ka duh em em laiin ka hreh deuh tlat mai a. Achhan pawh a fapa a hmangaihzia leh a duatzia ka hriatpui avangin min lo tah khum chiam ang a, awm ngaihna hre lo hian ka awm palh ang tih ka hlauh avangin a sarhu han reh deuh phawt teh se, tiin ka rial ta deuh a. E-mail erawh chuan sūnna thuziak ka thawn tho a. A hnuah July, 2006 thla tir lam khan Pu Zoliana Royte a rawn zin hlauh mai a, Pi Zualbawihi chanchin ka han zawh chuan, “Brain Tumor a lo nei a, a lainat awm takzet a ni. Phai lam an panpui a, a tha chho ve leh mai turah kan ngai,” a ti a. Ka ngaih chu a tha chiah chuang lo na a, a that ve leh mai chu ka beisei tawngtainaah pawh ka lam tel fo thin a ni. Tichuan, hun a lo kal zela, August thla tir lam khan UNO meetinga rawn kal Pu K. Hawla Sailo hnenah ka zawt leh a, a bei a dawn thu leh a khawngaihthlakzia min hrilh a. Amaherawhchu a hnena ka bat tlat, a lehkhabu min chah “World Women Enviromental Activists” lehkhabu chu UNO hmunpui book room hawn remchan lai a ni bawk a, tiin Pu Hawla nen kan va lut a, a mi chah ngei mai chu ka hmu ta nawlh mai a, leisak ka tum lai chuan Pu Hawla’n, “Puia ngaichang rih zawk teh, han dam tha deuh te te se la, tunah chuan lehkhabu chhiar thei pawh a ni rih si lo va, a dam that veleh thawn zawk la a that ka ring,” a ti a. Keipawh chuan a thu chu zawmin lei hual atan ka dah leh rih ta a ni.


Tichuan a hnu deuh August thla tawp lam khan amah ngei han biak ka duh avangin a mobile ah ka han ring ral ral a. A pasal Pu Dina’n aw ka zāng takin mi lo chhawn a. Phai atanga an hawn leh tawh thu te, amah pi Zualbawihi pawh a that deuh thu leh in lama inenkawl an tum thute min hrilh a. Pi Zualbawihi chu khuma a mut thute a sawi tak hnu chuan a dinhmun ka hrethiam nghal a. Amah ngei han biak kher pawh chu tūl ka ti ta lo va, tawngtai lama ka hriatreng thute ka hrilh hnuin kan titawp ta a. A chanchin ka lo ngaihven rūk reng laiin nimin (Zirtawp ni)October 13, 2006 chuan mizo website thenkhatah “Lalsangzuali Sailo a boral” tih leh “A la thi chiah lo” tihte chu chanchin rapthlak ka lo hriat chu a ni ta a. Thi thana thang hi an dam chhuak duh viau mai tiin ka inhnem ve leh a.


Amaherawhchu, vawiin ni october, 14 (Inrinni) zet chu Zofate tan vangkhua a lo ngui ta... Zoram rose-par mawi a ngurpui nemnemi chuan chatuan ram min lo pansan ta a ni a. Amah ang hi Mizo chhūl hian min hrinsak leh thei ang em? tih hi zawhna tlanglawn tak a nih ka ring. Khawvelah hian zaithiam tam tak an awm a, hlaphuah thiam tel nghal te pawh an awm ve zauh zauh. Amaherawhchu, thuziak thiam satliah mai pawh ni lo, thu leh hla a miril tak hi an vang hle a. Chu mai pawh a la ni lo vang, hmeichhe dinhmun chawikan tum tlattu leh enviroment humhalh a, Green Mizoram thinlung pu tlattu hi an awm leh mai mai tawh lo tawp ang.


Mizo hmeichhiate hi hmanlai atangin an nźp bik lo hle a, pasalte aiawh zo vah khawpa mi huaisen leh fingte pawh kan lo nei nuk mai a. A hmasa ber atan Ropuiliani chanchin a ziak a, ngaihnawm ti lo kan awm lo tawp ang a, ngaihhlut nachang hre lo khawpa mahni hnam ngaisang lo pawh kan vang khawp ang. Chumi kal zel chuan a cho phur pawh a ni thawkhat ta ve ang, hmanlai mizo hmeichhe lalte chanchin lawrkhawm chu a bua ziah a tum thu mi hrilh a. A source pawh a khawnkhawm tawh thu leh ziak mai thei dinhmuna a din tawh thu te a sawi a. Chu’ng zingah chuan Ropuiliani chanchina chuang thenkhatte bakah Vanhnuailiana nupui chanchin te leh Lalpuiliana nupui chanchinte chu tarlan tel ngei a tum thu a sawi a. An pasalte thih hma emaw thih hnua an ai awh chho tate an nih avangin an chanchin hi Mizo thangtharte hriat ve ngei atan leh hmeichhe dinhmun chawikan a lo nih theih nana ruahman a nih thu chu hai rual lohvin a hriat sa a; amaherawhchu, chu a thil tum ropui tak mai tizo hman lova a fam ta mai hi tunge tuar thiam thei ang le? A mak a nā ka ti vawng vawng tih hial ka nāp e.


Goodbye..Mizoram Rose..!!
Mim ang lo piangin,
Zoram dung leh vang i mawi ngei e.
A ngurpui hraichawi i phur zo ngei,
Zofa hnahthlak zawngte mawitu,
I sakhming reng a thang mawi hluan e.
Zoram leilung awm chhung chuan,
I sulhnu leh kutchhuakte a dai tawh lo'ng.
Muangten chatuan ram pan ta la,
Lei hreawm hnutiang chhawnin,
Lal nunnema kiangah chawl hahdam la,
Mangtha tiin ka thlah mai nang che.
Goodbye...Zoram Rose...

- LP Sailo Zawlbuk, Switzerland


Kum 2006 Kristmas hmanga aizawl ka cham chhungin Pi Zualbawihi Pasal Pu Laldinliana pawh ka han ral a, chu chu hetiang hian thuin ka ziak a: Pi Zualbawihi(L) Leh Rawlthar Tang Fan Fan !

Tin, thian dangte Ziak pawh hetah hian chhiar theih a ni e. Lalsangzuali Sailo Nghilhloh Nan!