Monday 21 April 2008

Brig. T. Sailo Nen, Part III

Assam Rifles Hotuah:
Indopui pahnihna a reh a, British Indian Army te pawh zawi zawiin Indiaah an let leh hlawm a, Burma Sipaia awm hlen ta te pawh Mizo tlangval thahnem tak an awm a, chung ho chu Myaymo khawpuiah an tam ber awm e. A hnuah heng ho hi mi tam tak mizoramah an kir leh hnuah kir ve lo te chu Rangoonah te Kale Valley leh Kabaw Valley lamah chhungkuain an khawsa ta hlawm a ni. Pu Thena erawh Officer a nih piah lamah an hotute thu angin Shillong lamah traning hmuna thawk tura ruat a ni ta zel a. British Army ah hian Lieutinant Colonel niin battalion khat hotu a ni a. Chu chu a hun lo kal zel tur atan pawh a chhawr tangkai hle a. Hmun ralmuanga a awm hnuah pawh a pawimawh chho em em mai a. Assam Rifles hotu bera a awm lai hian Asssam Regiment Fouth Battalion din a ni leh a, hetah hian hotu hmasa bera ruat a ni ta nghe nghe a ni. Tichuan kum 1963-1966 a Assam Regiment centerah hotu ber chan a chang leh a, he ta a awm lai hian Colonel puitlingah hlangkai a ni a. Shillong Sipai hmunpui Happy Valleyah commandant Bangla luahin a khawsa ta a ni. He hmun a awm lai hian Sipai School te a din a, chu chu 'English Medium School' a ni a. Roman Catholic Schoola fate dah ve theilo te tana a ruahman a ni ber a. Zirtirtu tur te pawh hi a man a duh a thlang a, chung zinga kan hriat theih tur te chu Ziri a ni a. A ni hi Aizawl Greenwood Hospital Doctor lar tak Dr.Buatsaiha nupui a ni ta nghe nghe. Tun thleng hian he School hi a la awm a a hmingah 'HILL VIEW' an ti ta a ni.

Brigadier-ah a kaisang:
Assam Regiment Center ah hotu ber chan changa kum thum lai a awm hnu kum 1966 ah Brigadier ah kaisan tir a ni leh a. Kum 44 mi chauh a la ni nghe nghe. Happy Valley, Shillong chu nuam ti hle mah se, 190 Brigade hotu atana ruat a nih angin Vur rama a insawn a lo tul ta a, a nupui leh fanau te kalsanin amahin a awm hrang leh ta rih a. Chutia vur rama China ral beia hotu bera a awm lai chuan a nupui Pi Thansiami chu zai ngai khawpin a hrisel ta lo va. Kum 1967 kum laihawl velah chuan Shillong Welsh Mission Hospitala zai tura tih a ni a. A nupui awmpui tur hian chhuti lain Shillong a pan leh ta vang vang a.Tin, an fapa upa ber Lalsangliana, St. Edmund's College a BA 2nd Year zirlai chu a chin hriat lohin ni 10 lai a bo tawh a, chutiang vel avang pawh chuan a nupui nen chuan an rilru a buai tawh em em a ni. Sawi thawm atang chuan MNF army a zawm a nih an ring ta ber a. MNF ah a lut niin an ring nghet ta a ni. Chutia a nupui zai tura an inbuatsaih lai tak chuan Ch.Saprawnga chu va lengin an fapa Lalsangliana chu Vanchengpui khuaah India Sipai leh MNF an inkahnaah a thih thu va hrilh tum a ni a. An nu zai mai tur ni bawk si chu han hrilh mai harsa an ti a. An rilru pawh a khap buai hle a ni. A zaitu tur Doctor.Arthur Hughes FRCS chu zai hmaa hrilh nge tha ang, zai hnuah tia an rawn laiin a ni chuan zai hma ngeia hrilh a that a rin thu a sawi a. An hrilh ta a, a tap ta zawih zawih mai a, zai pawh chu a duh ta rih lo va. In lamah an inphur hawng leh ta a ni. Hetih laia Pu Thena rilru buai dan tur chu suangtuah thiampui pawh a har viauin a rinawm a. India Sipai hotulu a nih laiin a fapa upa ber BA 2nd Year zirlaiin India sipai a han do ta tlat mai te leh, reilo te hnuah a thih thu han ngaihthlak ngat phei chu tuarchher tak pa ni lo tan chuan hriatthiam pawh a har viau ngei ang.

A fapa Lalsangliana ruang lam turin Mizoramah a kal:
A fapa Lalsangliana ruang chu hlawm turin Mizoram chu a pan ta a. Sawrkain hicopter an pe a, a kal ta vang vang mai a, hetih laia Mizoram puma India Sipai hotulu ber Brig. Jaswant Singh chuan Sipai lammualah hian a lo hmuak a, a fapa thihna nia an hriat Vanchengpui khua chu an pan leh ta nghal a. Vanchengpui Helipad an an tum a, he lai vela India sipai hotu ber Post Commander Capt. Sharma chuan lo hmuakin 'Salute' a lo pe nghal a, thupa pawh a chawi nasa viau a ni awm e. Pu Thena erawh chuan, inthiamlo duh suh, in tih tur in ti a ni mai alawm, tiin pachang takin insum chung siin a tawng chhuak a. Tichuan, MNF Sipai an kahhlumte phumna lamah chuan a hruai ta a. Ruang chu an han phawrh a, Mizo tlangval pahnih ruang an phawrh zingah chuan a fapa Lalsangliana chu an hmu ta lo va. Vanchengpui khuaa mi mi pakhat chuan i fapa Lalsangliana chu a thi lo, nung damin a tlan chhuak hman an ti. a lo ti a. Mahse, a ni chuan, an ni pawh ka fapa te tho an ni tiin ruang pakhat zawk chu a hawn ta tho a, Dawrpui veng thlanmualah tha takin an phum ta tho a ni. Heta Pu Thena rilru ropui zia a lanna chu, a fapa ni lo zawk pawh ka fapa tho alom , tiin a ruang chhe tawh tak chu phurin, thlanmual pangngai, dawrpui vengah a phum ta tho hi a ni a. A fapa tak tak Capt.Lalsangliana erawh a la dam a ni tih erawh a hriat phah avangin a rilru chu a lawm em em a, a nupui hrisel lo tak, zei hmabaka Shillonga lo awm chu hmuh thuai thuai a chak em em a ni.

Kum 1973-ah Sipai nun chhuahsanin:
Sipaiah kum 32 lai a tan hnu chuan kum 53 mi niin december thla chu a tan Sipai nun chawlhsanna kum a lo ni ta reng mai a. Sipai atan chhunga a nuna pawimawh ber ber nia a hriat te chu: 'ngaihhlut tur dik enge ni?' tih te, 'Mahni hma chu mahniin sut kuak tur' tih te chu a thupui ber a ni a. Tin, Sipai ka tan lai hi chuan ka Sipai em em ringawt mai a ni, a ti. Sipai ka tan chhung te ka thlir let hian ka inchhirna tur pakhatmah ka tih ka hre ngai lo va. dawt leh diklo taka thil tih ka neih ka hre ngai bawk lo va. Chungte avang chuan ka rilru chu a hlim a, keimahah pawh lawmna min pe a ni, a ti. Tichuan, kum 1974 January ni 1 chuan pension huna awmna hmun tura a lo ruahman sa Shillong lamah chuan Motor nen an chhungkua chuan an inphur chhuak ta a ni. Kum 1971 kumah Shillong, Motinagar Vengah ram te tak te, in awm sa nen a lei a, Pension veleh chutah chuan awm tumin a rilru a siam fel a. Tin, kum 1958/59 khan Sorkar atangin building advance Rs.25000 a lo lak lawk sa leh a sum neih sa Rs.2000 a vaiin Rs. 27000 a nei a, hei hian in sak a ni ang a, tin a pension hlawh chu bei tham deuh mah se, an khawsak te tihniamin an awm ve thei mai turah a in ngai bawk a. An in Motinagar venga 'Evergreen' ah chuan an khawsa ve ta a ni. Hetia rim taka a lo thawhna Sipai nun chu chawlh sana, chawlh hahdam a tum ve tawh laiin kohna ring tak mai a dawng ta fo mai a. Chu chu 'Mizoramah i hnam pui ten, Sipai kut kan tuar nasa ta lutuk, nang i rawn chhuah loh chuan, kan tawrhna hi a na tual tual dawn avangin, i rawn chhuah a ngai a ni' tiin Chief Secretary lehkha pawh vawi engemaw zat a dawng ta a.

Chhunzawm leh mai loh chuan, a sei dawn lutuk a, part 4-na chuan a hmawr a bawk thei tawh ang chu maw..

12 comments:

  1. Hotupa, nghahhlelh ang ngeiin a ngaihnawm leh pek hle. Pu Thena hi zawng mizopa ah chuan a ngaihsanawm thlawt a nih hi

    ReplyDelete
  2. Hotupa, han titawp deuh mai ka tum na a, mahse, a bung deuh nuaih dawna ka hriat avangin a hmawrbawkna pawh ka la siam hleitheilo a ni. Part 4-na ah chuan tihtawp dan ngaihtuah a ngai tawhin ka ring. Civil nun a tem tan dan leh chuta a khawsak chhohdan a ni tawh ang chu.. NI e, a lo ngaihsan awm roh khawp mai.

    ReplyDelete
  3. Pu Zoruna chu i reh rei boka,i va dek ngaihnom ve...

    ReplyDelete
  4. sino, nang alawm reh rei le..i dam thin maw..boruak a tha zel em? in awmna lam te? Remi pawh a reh khawp mai, pasal a nei ta nge ni..:)

    ReplyDelete
  5. Hotupa, ti tawp lovin han ziak zawm zel zawk teh, nakinah mi tuemaw tan pawh a la tangkai ngei ngei ang. Tlawmngaih han chhuah zel zawk teh

    ReplyDelete
  6. uiiii ha, a ngaihnawm e! Thil pakhat chiah, operation = zai ani lomni, not "zei"? a thiam lo ber in kan point out deuh nulh ang e, mawl thlak viau mah se.

    ReplyDelete
  7. @amuana, ekhai kan hotute hi chu in fel thin e.. NI e, a hmawr rawn bawk ngei ka tum ang e..hotute thuawih hi a tha ber fo, an tih kha maw..:)

    @DayDreamBeliever, hotunu nge nge i mit a lo fing thin e.. ka lo chhutsual a ni, ka siam tha nghal e, thanks.

    ReplyDelete
  8. Pu Zorun,kan tha e. Boruak pawh a nuam, kan buaive mep mep mai hei...Remi poh 2010 ah pasal zon tan atum kha....hahahah ala nei rihlo.

    ReplyDelete
  9. Sino...shhhhh..!!:))

    Ku Puia :)chu ziak Ngaihnawm thei hle mai.Lehpek chhiar chakawm leh tawh khawp mai.

    Btw,Pu Thena tute pawh hi tunah China ah an awm ve:)

    ReplyDelete
  10. @sino, i fel thin e.. remi chu min lo biak dawn nia. Rin aiin a tum har daih mai ka ti..:) a hmeltha tho bawka, zai leh lam a lo thiam tel nen, a ziaawm tho e tiraw..:)

    @sekibuhchhuak, a ni maw.. tu fate nge ni le? engtia awm nge an nih hlawm.. hriat a chakawm e. A tupa Laldinpuia kha chu Singapore ah a awm thu min hrilh ka hria a, tin an tunu pakhat Switzerland ah a awm thu nen.. a dang chu ka hre lo khawp mai.

    ReplyDelete
  11. hotupa nge nge a ngaihnawm hle mai.. Mimal tak pawh in mizopa ah chuan ngaihsan awm tak ani pu Thena hi chu....hei a hniak hnung in zui chho tan ni awm tak ani a..han tang sauh sauh teh :)

    ReplyDelete
  12. part IV .. Part IV ... Part IV ... on demand .......

    ReplyDelete