Ka thinlai Lalpa U V-a, (Ch- 600 002)
Kan kawt sir hlim hnuaia i Bike hunna piah lawkah chuan ka lo nghak che a. Dingdihlipa beiseina nung nena ka lo thlir lai mek lai che chuan, kei lo chu eng dang reng i ngaihtuahlo tih hriat fahran hian kan in lam chu i rawn pan ding char char tih ka hre thei a. I hnai tulh tulh a, ka thinphu a rang tulh tulh a, ka zawn i rawn thleng chiah mai chu, tlangzarelthan pawh dawn lo va, han kuah vawng vawng mai che kha ka duh a, mahse ka chhia leh tha hriatna la awmchhun chhun ang te chu sawmkhawmin ka insum hram hram ta zawk a. I sakhmel thlir nin awm loh tak, i ankanem damdiai mai nena biahthu di mi han hrilh hlan mawlh chu ka lo nghakhlel a, eng dang reng ka ngaihtuah lo. Ka mitin khua a hmu tawh lo va, ka sirah tunge awm a, ka bulah enge awm? tih pawh ka hrechang tawh hek lo. Chutia inthlahlel dun taka kan han inkuah vawng vawng mai chu, kei ka tan chuan vanram dang a awm chuanglo emaw tih theih tlukin a hlim awm a, chu lo liam hun nuam leh thlakhlelhawm chu awm leh thei chuangin ka hre mawlhlo. Mahse e, ka han harh chhuak chu ka mumang mai a lo ni si. Mumang atan chuan a va pamhmai lua em tiin chu boruak kal mek chu ka man chhunzawm beiseiin ka rizai chuan ka inkhuh tha leh sauh sauh a, mahse ka suangtuahna vak vel chuan min timuhil thei ta hleklo mai a.
Chhawrthlapui eng no paw riai maiten nang leh kei atana mawina an chhuah emaw tih mai tura min han awmpui hram hram thin te kha kan inkara thuhretu chu an va ni teh lul em. I fiamthu thawh thiam luata pum na vek khawpa ka han nui tlawrh tlawrh mai te khan kei ka tan damdawi tha i va ni teh lul em. Khawiah pawh kal dun ila, mite min pawhpen i hlauh vang leh kawng ka bo i hlauh vang ni hauh si lo va, ka kut i han chelh tlat thin te khan kei teh lul mai hi min keipui sahauh tlat a ni tih reng ka lo inhre ngailo va. Mite mit hmuha felfai taka lan ka tum luata min chelhna i kut te chu hnawk ka lo ti thin hial zawk kha a ni a. Mahse nang chuan khawiah pawh, tu bulah pawh i mi hmangaihna leh duhna lantir chu i mawhphurhnaah i ngai tlat thung a, chu chu i thinlung chhungril atanga lo hnam chhuak a ni tih reng reng ka lo hrethiam pha ngailo kha mak ka inti thin. Nang erawh chuan, i mi hmangaihna thuk leh ril tak chu a nihna ang anga lan chhuahpui mai chu i duhdan a lo ni zawk si a. Ka ngaihtuah let hian ka va ngaisang che em.
In thlahlel tawn taka hun hlimawm leh nuam kan hman lai mek a, tuantul vanga kan vang khawpui i han hnuchhawn hun tur te ka ngaihtuah erawh chuan ka thinlung lairilah khan eng emaw mawlhtu awm ang maiin ka zam ru tlat mai thin a. I sakruang te chu leng dang tawna vul mai tura ka han dah fiam chhin chang ringawt pawhin ka thauah hian eng emaw mi mantu awm ang maiin ka khur chhuak lo chauh kha a ni si a. Mahse, khuanu rel, dan zawh rual loh kan chhak nitin nichhuak chuan chhun leh zan a siam ang bawkin kan inthen ni tur pawh chu zawi zawiin a rawn herchhuah pui ngei dawn a ni tih ka hai lo, hun a zawnga hun huphurhawm leh rapthlak tak mai chu a hnai ta tulh tulh a. Ka chhungten min hriatthiam pui ve loh ka hmangaihna che chu a zual tulh tulh bawk si. Theihnise, kumkhuaa inthen leh tawhlo tura mipui leh Pathian hmaa "Tiam Tlat E" tih ka duh rum rum hial reng a ni. Mahse, duhthusam renga awm thei mai kan nih rih loh zia erawh ka hria a, ka hrethiam bawk che a ni.
I liam thlak ni khan, eng dang reng ka ngaihtuah thei lo va, ka rilru ngaihtuahna chu a bing chum chum a, thlaler ramro taka awm ang hrimin ka ro tlawk tlawk hian ka inhria a, Sakhi tuihal a thaw huam huam ang maiin i zun ngaiin ka chhawl a hal huam huam ni berin ka inhria. Aw, ka va ngai tak che em. Ka rilru suangtuahna vak sualin leng dang tawna i han par vul mai tur te a han ngaihtuah chang phei chuan, hringnun hian ka tan awmzia a nei tawhin ka ring thin lo. Eng'an nang kher ka lo tawn che valmawi tia au vawn vawn mai ka nap chang lah a tam, mahse i laka ka beiseina nung awm tlat erawh ka theihtawpa chawm len ka duh tlat a, hlimtea kan intawn lehni lo herchhuak leh tur te ka ngaihtuah chang erawh chuan ka hlim a zual a, ka mittui a hul thuai thin. Rinawmna kan tiam zawng te vawng zelin, leng dang tawnah vul mai suh la. Aw, "Chhingkhual Valmawi" chutin kan vangkhuaah lam ang lo let lehin, suihlung rualin damlaini i hmang chul dun tawh ang aw..
-I thinlai Lalnu,
HP-i
TT V,
Zoram
------
Note: He lehkhathawn ziaktu HP-i hi tunge ni ang a, tunge U V-a a tih hi ni ta ang? Umm, tute pawh chu lo ni se hmeichhiate pawh hian hmangaihna hi an lo la run thiam khawp a ni tih a hriat theih e..-:)
Sunday, 27 July 2008
Friday, 18 July 2008
Mizo Hun Pawimawhte "Part II"
--------------------------
Kum 1794 hian Pasaltha Vanapa (Thangzachhinga) a lo piang a, Vanhnuailiana pasaltha a ni a, kum 1871 khan a thi. Tualte Vanglai kha an vanglai tak a ni.
Kum 1850 hian Pasaltha Zampuimanga (Thangmanga) chu Zampui khuaah a lo piang a. Vanhnuailiana pasaltha a ni. Kum 1910 khan a thi.
Kum 1853 hian Pasaltha Neuva chu Zawngtah khuaah a lo piang a. Lianphunga pasaltha a ni. Kum 1888 khan a thi.
Kum 1885 hian Pasaltha Chawngbawla chu Seipui khua (Lunglei) ah a lo piang a. Kum 1934 khan a thi.
Kum 1858 hian Pasaltha Saizahawla chu Khawruhlian khuaah a lo piang a. Pawibawiha (Lalnilena) Pasaltha a ni. Kum 1913 khan a thi.
Kum 1872 hian Mizoram leh Tripura ramri kham fel a ni.
Kum 1880 hian Pasaltha Taitesena (Ralthatchhunga) chu Khawrihnim ah a lo piang a. Hrangvunga pasaltha a ni a, kum 1902 khan a thi.
Kum 1865 hian Pasaltha Khuangchera chu Reiek khuaah a lo piang a, kum 1890 September 24 khan a thianpa Pasaltha Ngunbawnga nen Tlawng kamah British Sipaiten an kap hlum.
Kum 1892, January 29 hian British Sawrkar chuan Calcutta khawpuiah Chin-Lushai COnference an ko a. Hetah hian Zohnahthlakte chu rorelna pakhat hnuaia dah ni se tia rel a ni a. Mahse, an ti hlawhtling hman ta lo niin alang.
Kum 1894 hian Mizorama sikul hmasa ber Macdonald Hill, Aizawlah hawn a ni.
Kum 1895, October 22 hian Mizo Tawnga lehkhabu hmasa ber "Mizo Zir Tir Bu" (A Lushai Primer) a chhuak.
Kum 1900 hian Mizoram leh Chin State ramri kham chu nemngheh a ni.
Kum 1902 hian Mizo zinga Hla phuahtu hmasa pawl ber C.Z.Huala, (Chhakchhuak Zawnghuala hi a pianpui hming chu Saikhama a ni daih a) Lianthuama leh Zokungi te fa upa ber a ni a. September 28,1994 zing dar 1:50 khan nat lawkna em em pawh nei lovin he leia a lo tem lawk tawh "Beulah Land" chu panin Jordan lui ral chu a kan ta a ni. C.Z.Huala hian hla 7 chiah a phuah a, heng a hla phuahte hi Vanram ngaih hla vek an ni.
Kum 1902 hi Kristian khua ni hmasa ber turin Sethlun khua chu Kristian ah an in pe vek.
Kum 1904 hian Mizoramah Baptist Kohhran a lo ding tan a, Inkhawmna hmasa ber chu January ni 25 khan Sethlun Biak Ina neih a ni. J.H. Lorrain(Pu Buanga) leh F.W. Savidge(Sap Upa) te bul tuma din a ni.
Kum 1906 hian thingtlanga hmasa ber ni turin Khandaih (Phullen) ah Sikul din a ni.
Kum 1914 hian Capt. C.Khuma (Challiankhuma) Maymyo Sanapui tih ziaktu chu Ailawng khuaah a piang a; Kum 20 mi lek niin 1934 khan Burma sipai a zawm a, kum 38 zet sipaia a tan hnuin 1972 khan a pension ta a ni. Burma Mizo zinga Captain kai hmasaber dawttu a ni. September ni 27, 1990 khan hun rei tak a lo tuar tawh cancer natna chuan a lei taksa chu a hneh ta a, Rangoon-a ama chenna In-ah a thi ta a ni.
Kum 1914, February 20, hian Vanghnuaiah Mizo hla kungpui Rokunga chu Pu. Thanghluta Hmar leh Zaliani ten an hring a. July 12, 1969 khan a thi.
Kum 1925, January 9 hian Peter Thangphunga Chhakchhuak leh Saichhungi te chuan Fapa duhawm tak J.F.Laldailova An hring. Catholic an ni bawk a, Baptisma a chanin Joseph Francis (J.F) tih hi a Kristian hmingah an belh ta a ni. Mizoram Catholic Kohhran-a Baptisma chang hmasa ber a ni nghe nghe.
Kum 1927 hian MNF hruaitu Pu Laldenga chu Lianhlira leh Darchhungi te fapa 3-na ni turin Pukpui khuaah a lo piang a
Kum 1945 hian Mizo inchai chak Lalkulha chu N.Vanlalphaiah a lo piang a.
Kum 1957 January 25 hian a vawihnihna atan Mizo District (Now Mizoram) Inthlanna neih a ni.
Kum 1959 hian Holy Bible pum chu Mizo Tawnga lehlin zawh a lo ni ta. He mi kum vek hian Mizo District pawna District aiawh All India School Games, Bombay ah Thanglianchhunga Zarkawt, Thangsailova Zarkawt, K.Lalzuala Maubawk, K.Lalreia Republic, leh K.Lalrawna Mission Veng te an kal.
Kum 1960 hi Mizorama Mautam vawithumna a ni a, Mizoram Hmeichhe Presbyterian Conference hmasa ber neih kum a ni bawk.
Kum 1961 hi MNF din kum a ni a, Tin Mizoramah Jehovah Witness a lo ding ve bawk.
Kum 1962 hian a vawithumna atan Mizoramah inthlanpui neih a ni. He mi kum vek hian Mizoten Sport lama Trophy hmasa ber R.K Memorial Challenge Football chu Karimganj atangin an hawn.
Kum 1963 hi Mizoramah Boxing Association din kum a ni a. A khaipa te chu Pu L.N tluanga, Pu L.Pachhunga, Pu Thangchhuaka leh Pu John Lalkaisanga te an ni.
Kum 1964 hian Mizo hmeichhe zingah Medical Doctor(MBBS) hmasa ber lo ni turin Lalengi Khiangte, Lunglei chuan a rawn zir chhuak ta. He mi kum vek hian District Hockey Tournament Championship chu Imphal atangin Mizoramah hawn a ni a. Hei hi Mizoten Hockey Trophy an lak hmasa ber a ni.
Kum 1966 (March 6) hian MNF Movement chu a intan ta a. Mizoram chu rambuaiah puan a lo ni ta a. India Sipaiten Aizawl an Bomb chiam bawk.
Tin, kum 1966 tho hian The Zion Church of God (Israel) tih chu MIzoramah a lo ding ta bawk a.
Kum 1968 hian Manipura Mizo thu leh hla tuimiten "The Mizo Literature Society, Manipur tih an din.
Kum 1970 hian Mizoramah Inthlanpui vawilina neih a ni.
Kum 1972 hian Mizoram chu Union Territory ah hlankai a lo ni ve ta a. He mi kum vek hian MLA leh MP an lo inruat ve ta bawk.
Kum 1976 hian Kohhran dangdai tak "Pawl Lo Pawl" a lo chhuak a.
Kum 1978 hian Lalchhungkua pawh a lo ding ve ta bawk.
Kum 1981 hian a hmasa ber atan Hrangbana College-ah Commerce exam a ni.
Kum 1981 hian MPC Sawrkar chuan Bairabi ah relkawng siamna tur Lungphum an phum.
Kum 1983 hian Subroto Football ah Madhyamgram School, West Bengal leh Mizoram an inkhel a. Hei hi Mizo naupangte infiam Live TV kan hmuh hmasak ber a ni.
Kum 1982 hian MPC Sawrkar leh CM ni bawk Brig. T.Sailo chuan Serlui Micro Hydel Power Project foundation Lung a phun. He mi kum vek hian Mizo Youth of America chu USA ah din a ni.
Kum 1984, January 14 hian Manipura Mizo khawsate tan Mizo People's Convention (MPC) Pawl din a ni.
Kum 1985 hian MPC Sawrkar chuan Tuirial Air-Field a buatsaih tan.
Kum 1985 hian Mizoramah Nunna Lalchhungkua din a lo ni ve leh ta bawk a.
Kum 1986, June 30 hian MNF te chu ramhnuai atangin an rawn chhuak ta bawk a. (Peace Accord An signed kum)
Kum 1987, February 20 hian Mizoram chu "State" hlankai kan lo ni ta a.
Kum 1988 hian ZoRo (Zo Re-unification Organisation) Chu din a ni a, Chairman atan Brig. T.Sailo thlan a ni. COnvention hmasa ber atan Champhaiah May 20 khan Hnam thuthlung te siam a ni. He mi kum vek August 24 hian Mizoram Chief Minister hmasa ber Ch.Chhunga a thi.
Kum 1990, July 30 hian MNF Dintu leh an President nilai Pu. Laldenga chu London ah a thi. He mi kum vek hian Zoramthanga chuan 6th MRF World Cup ah India tan Bronze a lo la tawh a. Hei hi India ina International a Medal kan lak hmasa ber a ni a. Mizo nih a tinuam hle bawk.
Kum 1991 hian Mizoramah MP (Lok Sabha) thlanna neih a ni a, hemi kum May 21 hian India Prime Minister Rajiv Gandhi chu thah a ni.
Kum 2002 hian Lalfakawma (Faktea) Rawngbawlna a lar hle.
Kum 2006 hian Khawvela Hmeichhe Boxing Champion ni turin "4th World Women Boxing Championship 2006 Delhi atangin Aizawl Dinthar veng nula Jenny Lalremliani chuan hnehna Nopui a rawn hawn a.He mi kum vek hian "Mizo thu leh hla kungpui" Padma Shree Lalsangzuali Sailo leh Padma Shri R.Vanlawma te thih kum a ni.
Friday, 4 July 2008
Mizo Hun Pawimawhte 'Part I'
Thangtharte hian kan Mizo hun indawt chho leh boruak inthlakthleng an lo paltlang dan hi kan hre tlem ta hle mai a. Ziak mi leh chhut mi te tana a tangkai beiseiin ka hriat ang ang ka han tarlang phawt mai ang e. Heng te hi Mizo history ziahna hrang hrang atanga lakchhuah a ni a. A Source tarlan sen pawh a ni lo.
Kum 1765 hian Mizo lal lar tak Sibuta leh Lalsavunga an piang.
Kum 1825 hian Chhim lama Mizo lal lar tak Bengkhuaia chu Sailam khuaah a piang.
Kum 1840 hian Lalsavunga a thi a, Tin Sibuta pawh a thih avangin a ai chu a fapa Lalrihua'n a awh.
Kum 1843 hian lal ropui tak Vanpuilala chu Sentlang khuaah a lo piang a.
Kum 1844 hian Sibuta fapa Lalrihua a thi a, a aiah Lalsuthlaa a lal a, manipur leh mizoram chhehvela awm te a run fo avangin Captain Black Wood chuan Lalsuthlaa chu December ni 9 ah manin Hajaribagh Jail ah a thawn bo ta a.
Kum 1848 hian Lal huaisen tak Lalburha chu Vancheng khuaah a lo piang a.
Kum 1850 hian Mizo lal aiawh Suakpuilala, Vanhnuailiana leh Vuttaia ten British lal Superintendent G.Verner chu Silchar-ah inremna sa-ui an tan pui.
Kum 1856 -1859 hi piputen Chhim leh Hmar indo kum an lo ti.
Kum 1861 hi Tualte vanglai an tih chu a ni. An Lal Vanhnuailiana leh an pasaltha Vana Pa te vanglai tak a ni.
Kum 1861-1862 hian Mizoramah mautam hmasa ber a lo thleng. Tam nasa tak a tla.
Kum 1865 hian Mizo lal aiawhte leh British Sipai aiawh Lt.Colonel T.H.Lewin ten inbiakna hmasa ber an nei.
Kum 1866 hian Mizo lal Rothangpuia Leh British Sipai lal T.H Lewin ten thawhhona thuthlung an ziak.
Kum 1870 hian Lal hmingthang tak Vanhnuailiana chu Champhaiah a thi. A thlanah hian mi lu leh ramsa lu an tar nasa hle.
Kum 1871 hian Pu Winchester(Zoluti-pa) Alexandrapur Thingpui huan Manager chu Bengkhuaia leh a unau Sangvunga hoten an that a.A fanu Mary Winchester (Zoluti) pawh salah an hawn bawk. Kum 1871 atang hian Bristish awpna hnuaiah Mizoram chu dah luih a lo ni ta a.
Kum 1872 hian Major. Robert-a leh a hoten Vanhnuailiana tuk daih tumin Champhai an thleng a, mahse a lo thi tawh. Hei hi British Sipaiten Champhai an thlen hmasak ber kum a ni.
Kum 1875 hi Mizorama Thingtam kum a ni. Tin, Sap hovin Mizote him nan Inner Line Permit (ILP) Dan an siam bawk.
Kum 1876 hian Mizoramah Thlichhia a tleh chiam. Tin, Lal ropui Vuta (Vuttaia) thih kum a ni bawk.
Kum 1877 hi Piputen 'Chhak leh Thlang Indo kum an lo tih chu a ni.
Kum 1879 hian Lal ropui Bengkhuaia a thi.
Kum 1880 hian Lal ropui Siakpuilala a thi.
Kum 1882 hian Pasaltha Taitesena a piang.
Kum 1891 hian Mizo Lal zawng zawng an tuk tlawm tak avangin Mizote chu British awpna hnuaiah an kun ta a.
Kum 1894 hian Lalnu ropui Ropuiliana chu man a ni. He mi kum vek hian Rev. F.W. Savidge and L.H. Lorraine(Pu Buanga) ten Mizo A, AW, B. An siam tan.
Kum 1896 hian Lushai Hills leh Chin Hills tan Lunglei-ah conference neih a ni.
Kum 1897 hian Mizoram-ah Presbyterian Kohhran din a ni. Mizoram Chhim leh Hmar pawh rorelna pakhat hnuaia dah a lo ni ta bawk.
Kum 1898 hian Aizawl chu Mizoram khawpui (capital) atana dah a lo ni ta a.Tin, Inner Lines Regulation Act, 1873. Dan chu khauh zawka hman tak tak a lo ni ta bawk a.
Kum 1899 hian Tanin (Lungin) hmasa ber chu Aizawlah dah a lo ni ta a. Tin, Telephone(Thirhrui) pawh dah a lo ni tan a.
Kum 1901 hian Mizoramah Chhiarpui hmasa ber neih a ni.
Kum 1902 - hian Mizoram chanchinbu phek hmasa ber “Mizo leh Vai”chu chhuah tan a ni.
Kum 1903 hian Pasaltha Taitesena a thi a.
Kum 1907 hian- Independent Church of Maraland din a ni.
Kum 1908 hian Damdawiin hmasa ber ni turin Welsh Mission Pi Zaii’s Bangla ah hawn a ni.
Kum 1911 hian Mizorama Printing Press hmasa ber din a ni.
Kum 1912 hian Lal ropui Kairuma chu Biate khuaah a thi. Kairuma hi Capt. LZ Sailo pu a ni.
Kum 1914 ah Indopui pakhatna a lo chhuak a, kum 1917 ah Mizo Tlangval 1200 lai France ramah an kal.
Kum 1916 hian Khampat Bungpui zarin lei a lo dek a, Champhai leh a chhehvel atangin chhungkaw eng emaw zat an pem chho.
Kum 1916-1917 hian Mizoramah Salvation Army a lo ding tan.
Kum 1917 hian Indopui pakhatna nghawngin Mizo Tlangval 1200 laiin France ram an lut.
Kum 1918 ah Indopui pakhatna a tawp ta a. Mizo tlangval te Zoramah an lo kir leh.
Kum 1918 hian Mizo Tawngin Thuthlung thar bu lehlin chu chhuah tan a ni.
Kum 1921 hian Mizo hla phuah thiam Saikuti a thi.
Kum 1922 March thla hian Mizo zinga a hmasa ber Brig. T.Sailo chu Thuampui khua, Lunglei bulah a lo piang a.
Kum 1923 hian Pastor Thangngura'n Mizo kutchhuak fakna hla hmasa ber atan “Nunna Thianghlim Siamtu An Duh Loh Zionah”.tih hla a phuah.
Kum 1924 hian Sap Missionary ten Durtlangah awmhmun an khuar tan.
Kum 1925 hian Mizoramah Roman Catholic Kohhran din a ni.
Kum 1933 hian Mizoram leh Cachar inri-na chu ennawn a ni a. He mi kum vek hian Lal huaisen Lalburha chu Vanchengah a thi.
Kum 1935 Young Lushai Association (YLA) chu June 15.ah din a ni a. Kum 1974 atangin Young Mizo Association (YMA) tia thlak a ni. He mi kum 1935 vek hian Mizo Zirlai Pawl (MZP) pawh din a ni.
Kum 1942 hian Mizo Police Officer lar tak HT. Sangliana chu Kulikawn, Aizawlah a lo piang a.
Kum 1939 atanga Indopui pahnihna chu kum 1945 ah a lo tawp ta bawk. He mi kum 1945 atang hian MIzorama political party hmasa Mizo Union pawh din a ni.
Kum 1946 hian Mizoramah Seventh Day Adventist Kohhran din a ni. He kum vek hian Mizo Hmeichhe Tangrual Pawl (MHTP) tuna Mizo Hmeichhe Insuikhawm Pawl (MHIP)pawh din tan a ni.
Kum 1947 hian India Independent a lo ni ta a.
Kum 1950 hian Lunglei leh Aizawl inkar chu Jeep tlan theiha siam a lo ni ta a.
Kum 1953 hian Mizo zinga Medical Doctor(MBBS) hmasa ber ni turin, Aizawl Tlangval Tlanglawma chuan a rawn zir chhuak ta a. He mi kum vek hian Indian Prime Minister Jawaharlal Nehru chuan Mizoram a rawn tlawh.
Kum 1954 hian Mizo Lalte lalna chu a lo tawp ta a. Tin, Lushai Hills thin pawh Mizoram tih a lo ni ta bawk.
Kum 1955 hian Zoluti an tih mai Bengkhuaia te man Sap naupang Mary Winchester chu England ah kum 99 mi niin a thi.
Kum 1956 hian MUP din a ni a, Mizo Kristian hlabu Tonic Solfa nena siam chu tichhuah a ni a.
Kum 1765 hian Mizo lal lar tak Sibuta leh Lalsavunga an piang.
Kum 1825 hian Chhim lama Mizo lal lar tak Bengkhuaia chu Sailam khuaah a piang.
Kum 1840 hian Lalsavunga a thi a, Tin Sibuta pawh a thih avangin a ai chu a fapa Lalrihua'n a awh.
Kum 1843 hian lal ropui tak Vanpuilala chu Sentlang khuaah a lo piang a.
Kum 1844 hian Sibuta fapa Lalrihua a thi a, a aiah Lalsuthlaa a lal a, manipur leh mizoram chhehvela awm te a run fo avangin Captain Black Wood chuan Lalsuthlaa chu December ni 9 ah manin Hajaribagh Jail ah a thawn bo ta a.
Kum 1848 hian Lal huaisen tak Lalburha chu Vancheng khuaah a lo piang a.
Kum 1850 hian Mizo lal aiawh Suakpuilala, Vanhnuailiana leh Vuttaia ten British lal Superintendent G.Verner chu Silchar-ah inremna sa-ui an tan pui.
Kum 1856 -1859 hi piputen Chhim leh Hmar indo kum an lo ti.
Kum 1861 hi Tualte vanglai an tih chu a ni. An Lal Vanhnuailiana leh an pasaltha Vana Pa te vanglai tak a ni.
Kum 1861-1862 hian Mizoramah mautam hmasa ber a lo thleng. Tam nasa tak a tla.
Kum 1865 hian Mizo lal aiawhte leh British Sipai aiawh Lt.Colonel T.H.Lewin ten inbiakna hmasa ber an nei.
Kum 1866 hian Mizo lal Rothangpuia Leh British Sipai lal T.H Lewin ten thawhhona thuthlung an ziak.
Kum 1870 hian Lal hmingthang tak Vanhnuailiana chu Champhaiah a thi. A thlanah hian mi lu leh ramsa lu an tar nasa hle.
Kum 1871 hian Pu Winchester(Zoluti-pa) Alexandrapur Thingpui huan Manager chu Bengkhuaia leh a unau Sangvunga hoten an that a.A fanu Mary Winchester (Zoluti) pawh salah an hawn bawk. Kum 1871 atang hian Bristish awpna hnuaiah Mizoram chu dah luih a lo ni ta a.
Kum 1872 hian Major. Robert-a leh a hoten Vanhnuailiana tuk daih tumin Champhai an thleng a, mahse a lo thi tawh. Hei hi British Sipaiten Champhai an thlen hmasak ber kum a ni.
Kum 1875 hi Mizorama Thingtam kum a ni. Tin, Sap hovin Mizote him nan Inner Line Permit (ILP) Dan an siam bawk.
Kum 1876 hian Mizoramah Thlichhia a tleh chiam. Tin, Lal ropui Vuta (Vuttaia) thih kum a ni bawk.
Kum 1877 hi Piputen 'Chhak leh Thlang Indo kum an lo tih chu a ni.
Kum 1879 hian Lal ropui Bengkhuaia a thi.
Kum 1880 hian Lal ropui Siakpuilala a thi.
Kum 1882 hian Pasaltha Taitesena a piang.
Kum 1891 hian Mizo Lal zawng zawng an tuk tlawm tak avangin Mizote chu British awpna hnuaiah an kun ta a.
Kum 1894 hian Lalnu ropui Ropuiliana chu man a ni. He mi kum vek hian Rev. F.W. Savidge and L.H. Lorraine(Pu Buanga) ten Mizo A, AW, B. An siam tan.
Kum 1896 hian Lushai Hills leh Chin Hills tan Lunglei-ah conference neih a ni.
Kum 1897 hian Mizoram-ah Presbyterian Kohhran din a ni. Mizoram Chhim leh Hmar pawh rorelna pakhat hnuaia dah a lo ni ta bawk.
Kum 1898 hian Aizawl chu Mizoram khawpui (capital) atana dah a lo ni ta a.Tin, Inner Lines Regulation Act, 1873. Dan chu khauh zawka hman tak tak a lo ni ta bawk a.
Kum 1899 hian Tanin (Lungin) hmasa ber chu Aizawlah dah a lo ni ta a. Tin, Telephone(Thirhrui) pawh dah a lo ni tan a.
Kum 1901 hian Mizoramah Chhiarpui hmasa ber neih a ni.
Kum 1902 - hian Mizoram chanchinbu phek hmasa ber “Mizo leh Vai”chu chhuah tan a ni.
Kum 1903 hian Pasaltha Taitesena a thi a.
Kum 1907 hian- Independent Church of Maraland din a ni.
Kum 1908 hian Damdawiin hmasa ber ni turin Welsh Mission Pi Zaii’s Bangla ah hawn a ni.
Kum 1911 hian Mizorama Printing Press hmasa ber din a ni.
Kum 1912 hian Lal ropui Kairuma chu Biate khuaah a thi. Kairuma hi Capt. LZ Sailo pu a ni.
Kum 1914 ah Indopui pakhatna a lo chhuak a, kum 1917 ah Mizo Tlangval 1200 lai France ramah an kal.
Kum 1916 hian Khampat Bungpui zarin lei a lo dek a, Champhai leh a chhehvel atangin chhungkaw eng emaw zat an pem chho.
Kum 1916-1917 hian Mizoramah Salvation Army a lo ding tan.
Kum 1917 hian Indopui pakhatna nghawngin Mizo Tlangval 1200 laiin France ram an lut.
Kum 1918 ah Indopui pakhatna a tawp ta a. Mizo tlangval te Zoramah an lo kir leh.
Kum 1918 hian Mizo Tawngin Thuthlung thar bu lehlin chu chhuah tan a ni.
Kum 1921 hian Mizo hla phuah thiam Saikuti a thi.
Kum 1922 March thla hian Mizo zinga a hmasa ber Brig. T.Sailo chu Thuampui khua, Lunglei bulah a lo piang a.
Kum 1923 hian Pastor Thangngura'n Mizo kutchhuak fakna hla hmasa ber atan “Nunna Thianghlim Siamtu An Duh Loh Zionah”.tih hla a phuah.
Kum 1924 hian Sap Missionary ten Durtlangah awmhmun an khuar tan.
Kum 1925 hian Mizoramah Roman Catholic Kohhran din a ni.
Kum 1933 hian Mizoram leh Cachar inri-na chu ennawn a ni a. He mi kum vek hian Lal huaisen Lalburha chu Vanchengah a thi.
Kum 1935 Young Lushai Association (YLA) chu June 15.ah din a ni a. Kum 1974 atangin Young Mizo Association (YMA) tia thlak a ni. He mi kum 1935 vek hian Mizo Zirlai Pawl (MZP) pawh din a ni.
Kum 1942 hian Mizo Police Officer lar tak HT. Sangliana chu Kulikawn, Aizawlah a lo piang a.
Kum 1939 atanga Indopui pahnihna chu kum 1945 ah a lo tawp ta bawk. He mi kum 1945 atang hian MIzorama political party hmasa Mizo Union pawh din a ni.
Kum 1946 hian Mizoramah Seventh Day Adventist Kohhran din a ni. He kum vek hian Mizo Hmeichhe Tangrual Pawl (MHTP) tuna Mizo Hmeichhe Insuikhawm Pawl (MHIP)pawh din tan a ni.
Kum 1947 hian India Independent a lo ni ta a.
Kum 1950 hian Lunglei leh Aizawl inkar chu Jeep tlan theiha siam a lo ni ta a.
Kum 1953 hian Mizo zinga Medical Doctor(MBBS) hmasa ber ni turin, Aizawl Tlangval Tlanglawma chuan a rawn zir chhuak ta a. He mi kum vek hian Indian Prime Minister Jawaharlal Nehru chuan Mizoram a rawn tlawh.
Kum 1954 hian Mizo Lalte lalna chu a lo tawp ta a. Tin, Lushai Hills thin pawh Mizoram tih a lo ni ta bawk.
Kum 1955 hian Zoluti an tih mai Bengkhuaia te man Sap naupang Mary Winchester chu England ah kum 99 mi niin a thi.
Kum 1956 hian MUP din a ni a, Mizo Kristian hlabu Tonic Solfa nena siam chu tichhuah a ni a.
Subscribe to:
Posts (Atom)