Thursday 30 August 2007

"Human Rights Council, Geneva"-ah



Informal Meeting of The Human Rights Council, Geneva-ah




Ka beisei phak ngai loh leh tling thei tur pawha inring ngai lo ka nih laiin he meeting atan hian sawm ka ni ve hlauh mai a, mak ka ti a, phulo ka inti a, tlinglo ka inti lehzual a ni. Mahse, he meeting-a tel tur hian UNO hnuaia thuneitu sang Ecosoc chuan passcard thlenga min siam sak theih dawn avangin a lawmawm lehzual a, tin, ram 77 atanga minority people ho tana din Geneva base NGO pakhat "docip" hotuten tel ve ngei tura min duhsak avangin ka lawm em em a, an ni hi UNO ah pawh dinhmun pawimawh tak an luah a ni. Tichuan, Khawvel ram hrang hranga Human Rights activists leh an ram aiawhte report ngaithla tur chuan Geneva ka pan ve ta a. "Informal Meeting of The Human Rights Council" hi UNO hnuaia Human Rights meeting pawimawh ber a ni a. Hei hian nasa takin nghawng a nei thin a. Thutlukna leh kal zel dan tur pawh rawtna siam nghalin President hova ngaihtuah zui a ni thin. Hmana "Commission" tia kan hriat thin kha tunah chuan "Council" tiin an thlak tawha, hei hian dinhmun sang zawk leh thuneihna sang zawk hlankai a nih tak vang a ni.


Vanhneihthlak tak maiin ka thlenni hian UN Expert thenkhat ho nen kan inkawm a. Heta ka mi kawm Wilton Littlechild phei chu New York a UNO Permanent Forumah pawh kum 6 ngawt chairman lo thawk tawh leh kum 30 ngawt UNO-a lo inhmang tawh a nih avangin vannei ka inti hle a. Pathian hnenah ka rilruin lawmthu ka sawi mawlh mawlh mai a ni. Wilton hi Canadian a ni a, pa tawng duh tak leh fiamthu thiam tak a ni bawk a. Kum lamah kan pa te rual ngawt ni mah suh se, naupang kawm dan tawk a thiam bawk a, a bula awm a nuam a, hahdam thlak ka ti tak zet a ni. Amah ang bawka a thawhpui Canadian Tribal Leader an tih mai Henry pawh Permanent member a ni a. An ni tan chuan khawi UNO office ah pawh ni se, Car nen check awm ve lovin an lutin an chhuak thei a. Zin hlek se, 5 stars hotel ah an thleng thei a. An senso pawh fund atangin UN hian a pe tur a ni a. Chutiang khawpa mi pawimawh an nih avangin an hnen atang pawhin beisei ka nei sang hle a ni. Beisei sang han tih lemah sum leh pai lam a ni lo va, UN hnathawhdan ngialngan taka hriat leh engti chiahin nge khawvela hnam hnuaihnung leh ram hrang hrangte chunga an rilru puthmang tih te chu ka hriat chak zawng tak a ni si a. A bik takin Mizote ang bawka ram hrang hranga minority zawkten an chanvo engtia chiahin nge an lo beih thin tih te leh an rights te chu ka hriat chak ber pawl a ni fo thin.


India ramah Mizoram chu state te ber leh naupang ber pawl a ni a. MP pawh 2 chauh kan neih theih laiin State dang te chuan MP 20 aia tam deuh vek an nei hlawm a. Hetiang a nih dawn chuan Mizote tan chuan Rawl neih len a har dawn hle a ni. Chuvangin hetiang lo deuh hian Khua leh tui theuh theuh MP pawh inzat vek dah ni ta zawk se, intluktlanna pawh a khuangrual zawkin ka ring thin. UNO ngaihdan hi a pawimawh hle ang a, nawrtu leh sualtu an awm chuan ngaihtuah sak a la nih ka ring tlat a ni. Chuvangin rorelna sang berah palai pakhat lek kan neih chauh si chuan vote pakhat chauh kan nei tihna a ni a. Kan MP duhdan leh ngaihdan te hi thupui hlapui ah min lakpui ngai meuh dawnlo te pawh a ang hle mai. Chuvangin MP ngawi reng hi kan nei zel dawn te pawh a ang ka ti.


UNO hnuaia indigenous working group meeting-ah hian kum 2002 atang khan kumtin mai ka han tel ve thin a. Mahse, human rights council em ema tel ve tur chuan ka inbeisei ngai lo va, a chhan chu Human Rights council hi HUman Rights Commission an tih thin ai khan thuneihna a nei sang zawk a. Chuvangin commission pawh ti tawh lovin Council tiin an thlak ta kha a ni a. Chuvangin Delagates te pawh an fimkhur a, security lam pawh an uluk hle a ni. Orginazation lian tak UN hriatpui aiawh lo chuan tel theih emaw luh theih emaw a ni lo va. Tin, NGO hrim hrim pawh Ecosoc hriatpuina tello chuan tumah luh phal emaw tel phal emaw a ni ngai lo. A chhan chu, khawvel hmun hrang hranga NGO lian te hnathawhdan leh Sawrkar lam atanga thu kallam leh hawnglam zir te a ni hlawm a. A tul phei chuan ram thenkhatte chu nasa takin an zilh mai thei bawk a ni. Heng avang hian Sawm bik ramte atangin an sawrkarin palai a tir a,chungmite chu an ambassador te an ni tlangpui thin a ni. Tin, sawrkar lam ni lo, UN reporteur ten thil awmdan report an pe thin bawk a.


Islamic Organization aiawhin Pakistan Ambassador Masood Khan statement a submit a, amah hian a chhiar chhuak a. A ni hi Pakistan's permanent Representative to the United Nations a ni. A statement hi interesting tak a niin ka hria a. Mizo tawnga lehsak hial a tha khawp mai. Muslim te ngaihdan hi kan hriatthiam pui a ngai ve a. An dinhmun leh an nihna te pawh kan hriatpui a ngai a. Hmun hrang hranga Muslim te tawrhna pawh chiang takin a tarlang ve a ni.


Chutiang level chu a nih avangin khawvel hmun hrang hrang atangin mi pawimawh an an rawn kal a, a bik takin Japan, USA,Canada,New Zealand, etc. atang hian member an tam lehzualin ka hria. An active deuh pawh a ni mahna. Zing Dar 10 atanga tanin hun hman a ni a. Human Rights Council President Mr. Doru Ramulus Coste chu a chair a, mi pawimawh tak takin an thutpui bawk a. Ram hrang hrang; Japan, Mexico, Brazil,Canada, USA, England etc.. atangin report tawifel tak tak kan ngaithla a. Chu report an pek rual chuan a tawp lamah rawtna an siam tel nghal thin a ni. An thu leh hla a felfaiin mi te inpekna a fakawm thin ngawt mai. Mihringte hriselna, dam reina, tawrhna, ei tur nei loh vanga harsatna hrang hrang te, indona avanga tuarte leh kawng hrang hranga Mihring an nihna tihbawrhban sak ho te dinhmun hian rilru a hneh duh khawp mai. Bengvar thlak ka va ti chiang em.


Tichuan, darkar 4 chhung kan ngaithlak hnuah Chairman chuan hmalakdan zel dan tur leh hmalak tawhnaahte lawmthu a sawi rualin September thlaa New York lama meeting awm leh tur atana inbuatsaih leh theuh turin ruat bik te chu a sawm a. Mi pawimawh tak takte inkawmna hun an siam te kha intluktlanna hmanraw tha tak a niin ka hria. Mahse, pum lam a rik deuh ruk ruk tawh avangin UN Cafeteria lam kan pan ho leh ta a. Building chhunga ka hmelhriat ve chauh, mahse ka thianpa Wilton erawh chuan kum tam tak a lo thawhpui tawh UN Expert thenkhatte ho nen chawhlui kan kilho a. A hlimawm mai pawh a ni satliah lo va, an zarah UNO kalphung leh hnathawhdan kawng hrang hrang ka hriat phah niin ka inhria a. Thil harsa taka kan lo ngaih thin tam tak chu harsa tak a ni lo va, thil ho lam taka kan lo ngaih thin te chu a lo ho lem lo hle a ni tih te ka hriat phah a.


Tin, vanneih thlak takin Geneva ka thlen khan city chhung lun lai bera Hotel changkang tak pakhat 5 stars an tih ai pawha ropui zawk tur Geneva khawpui timawitu Tuipui kama "Grand Hotel Kempinski Geneve" an tihah ka tan hmun min lo buatsaih sak avangin ka lawm hle a. He Hotel tukverh atang hian Geneva khawpui timawizualtu fountain lian tak van lam hawia tui phuh chhuak vut vut mai te chu mawi em em mai hian a lang thei a. He fountain hnung lamah hian Prebyterian kohhran dintu John calvin-a Museum a awm bawka, chuti lai hmun chu tunah chuan old city tih a ni tawh a. Kan thlenna hotel lam hi new city chu a ni tawh a. Bulding leh Market te pawh tuilai mithiamten an duan a nih avangin a tunlai hle. Kan hotel sirah chiah hian train ang deuha siam mahse khawmuala tlan thei eng eng emaw entertainment atana an siam a awm a. Mihring pawh an tam viau a, ramdangmi an tam em em bawk a ni. He tuipui kamah hian chhas nena han ti ti na vel tur hmun fianrial tak tak a awm bawk a. Tin, Bike dangdai tak tak Parking a awm bawka. Ka Harley Davidson hmuh pakhat phei chu a chak tha viauin ka ring a. Chanmari leh Bawngkawn inkar pawh reilo te chhungin a tlan thlen thuai ka ring. Nalh ka ti em a, a thal ka lak sak nghe nghe a, mahse thenkhatte in di tlawk tlawk lai hmuh fo erawh a nuam fo lo..:)


Tin, meeting hunlai leh Lobby vela min buaipui tur UN Expert Wilton chu UNO lamin a tulna apianga a hman atan Mercedez Car thar tha tawk tak hi an kawl tir bawka. Vahkual vel pawh a awlsam phah hle a. Tin, He Hotel hi zankhat riah man Franc 500 a ni a, chu chu US Dollars 450 vel a ni a. Breakfast ei man pawh hi billa a landan chuan Franc 50 a ni a. Mahse, a tuihnaiin ei tur a tam hle. Room lian tak khum 3 thawl taka dah theihnaah min dah a, zan lamah roomate ten nula khawhar hnem tura min chhuahsan hlawm avangin mahniin tv te ka en vel mai mai a. Chutia hnemtu mamawh taka ka awm lai chuan a hun te-a rah thin, a hnah pawh uai ve ngailo chuan vanneihthlak tak maiin aizawl atangin mi rawn call hloh mai chu ka lawm kher mai. Chawlhkartin mai ka hmaih phal ngaih loh Ningani zan apianga lo chhuak thin "The Prison Break" pawh ka en hman ta lo mai pawh ni lovin, ka hrechang tawhlo hrim hrim a ni. Darkar 2 dawn kan in bia a, a bill pek turte ka ngaihtuah letin ka inthlahrung ngei mai. Tu tih erawh ka sawi lovang auch..

10 comments:

  1. Va vannei ve aw, Geneva hi ka kal chak na pawl tak ani, kal na chance tlem ber pawl ni bawk ka tan chuan :P
    Thlalak te rawn dah belh la..

    ReplyDelete
  2. Enge minlo hawn? Nuam awm bik ve aw, ngaihnawm e.

    ReplyDelete
  3. Vannei hle mai..i phu ve reng niang mahse, eh

    A ngaihnawm dup2 khop mai, kim chang tha..report poh.

    thlalk dang te chu..??

    ReplyDelete
  4. a ropui e tih hian ka comment tur zawng2 a sawi kim vek!

    ReplyDelete
  5. http://www.zawlbuuk.blogspot.com/ hi nangmah tho a mi? A template hman pawh hmana i hmang thin ang chiah kha a ni...

    ReplyDelete
  6. @sandman, ni lo tlat mai. midang a ni. wordpress.com ah chuan zawlbuk hmingin kan siam tho a. Thil dangah chuan kan nei lo. Kha i dam reng reng maw? a va reh em? nupui i nei ta em ni?..:)

    ReplyDelete
  7. hehe reh vak a mi? :) Ka haw a, delhi ah ka rawn let leh chiah. A hming in MCS exam te kha ka han pe ve mai mai a :)

    ReplyDelete
  8. hotupa chu bei ropui leh hle mai. hetiang ang hi tel hian rilru min ti thar a tha deuh asin. i report thiam hle mai.

    1)human rights sawi hian civil-political rights hi kan sawi vawng viau a, socio-economic rights hi kan sawi tlem lutuk deuh i ti ve em?? human rights council thu khel pawh hi civil-political rights lam deuh hlir ani mai!

    2) human rights council ang hi a buaithlak na chu 'rights of state' an tih mai hi international law/convention ah a awm a. heng a thu tlukna an siam te hi automatic a justiciable ani tlat lo, state ho in an pawm te te (ratify)loh chuan.:))

    ReplyDelete
  9. Ni e, avena, a effective mawh khawp mai. Mahse a bik takin democracy ram angah hi chuan UN thuhnial leh UN duhloh zawnga awm hi ram mualphona chikhatah an ngai ve a, tin UN-a Voice neih hi ramtin inelna chikhat a ni a. Heng avang hian UN ngaih pawimawh hi chu zawm hram an tum thin a, creditation hi an lo ngai pawimawh viauin ka hria.

    I sawi ang hian Social Economic Rights hi a pawimawh hle a, UN ah ngat phei chuan thuneitu sang bera ngaih hi Ecosoc a ni a, an ni thulo chuan meeting reng reng hi tel theih a ni lo tlat bawk a. Hmasawn kan duh a, in hnimphum kan duh ve si chuan an thuchhuak zawm hram hram chu a pawimawh khawp mai.

    Mahse, HUman rights ringawt sawivung hluah a, Duty or Society rights hi kan sawi tel leh si loh chuan misual kan ti huangtau ve thei tlat bawkin ka hria. Mahse UN ngaihpawimawh zinga tha tak pakhat chu Minority rights hi a ni a. Hei hi Mizote tan a la tangkai viau dawnin ka hria.

    ReplyDelete
  10. Wow!! nuam awm ve aw...ka van chak ve em em..vannei bawn tawp! I deserve a niang :)

    ReplyDelete